Vinden vier op de tien Belgen seks zonder toestemming ok? ‘Onduidelijke vraagstelling’

Vandaag is internationale dag tegen Geweld tegen Vrouwen. Uit een Europese studie werd door verschillende media de conclusie getrokken dat vier op de tien Belgen in bepaalde gevallen akkoord gaat met seks zonder toestemming. Verschillende onderzoekers hebben bedenkingen bij de vraagstelling van het onderzoek.

Gisteren verspreidde de Europese Commissie de resultaten van een grootschalig onderzoek naar seks zonder toestemming.

De meest opvallende resultaten zijn dat vier op de tien Belgen vindt dat zo’n seks in sommige gevallen gerechtvaardigd kan zijn. In heel Europa gaat het om een kwart, waardoor zou blijken dat Belgen er minder problemen mee hebben.

Ondertussen komen vanuit verschillende hoeken reacties op het onderzoek. Onderzoeker Dirk Jacobs verwoordt het kernachtig op Twitter.

Steekproeftrekking en datacollectie alleszins OK bij onderzoek seksueel geweld, vraagverwoording wel onduidelijk (rapporten VL en NL anders) pic.twitter.com/fzjgPsdiKO

— Dirk Jacobs (@DirkJacobs71) 25 november 2016

Technische fiche en rapport zijn er, maar onduidelijkheid over exacte vraagformulering. Kunnen jullie toelichten aub? @tns_global @TNSNIPO pic.twitter.com/DIi1S812Ub

— Dirk Jacobs (@DirkJacobs71) 25 november 2016

Laat (idd jammerlijke) vraagformulering Eurobarometer seksueel geweld aandacht niet afleiden van reëel probleem, zie https://t.co/KMcUYe0qM4

— Dirk Jacobs (@DirkJacobs71) 25 november 2016

Wie in België ondervraagd werd, werd gevraagd de volgende vraag te beantwoorden:

‘Sommige mensen vinden dat geslachtsgemeenschap zonder toestemming in bepaalde situaties gerechtvaardigd kan worden. Denkt u dat dit op de onderstaande omstandigheden van toepassing is?“

Daarbij werd dan een aantal mogelijke situatie voorgesteld, waar de ongeveer duizend Belgische deelnemers met ja en neen op konden antwoorden.

In Nederland werd dezelfde vraag als volgt geformuleerd. ‘Vindt u dat dit op onderstaande omstandigheden van toepassing is?’

Uit die vragen is het niet duidelijk of de respondenten hun eigen mening gaven, of dat ze hun mening gaven over wat andere mensen ervan vinden. Op Facebook verwoordde Eliane Deschrijver, postdoctoraal onderzoeker aan de K.U. Leuven het zo: ‘De enige conclusie die men uit het huidige resultaat kan trekken, is dat ongeveer 40% van de Belgen denkt dat ‘sommige mensen’ in minstens één van vier situaties menen dat geslachtsgemeenschap zonder toestemming legitiem is.’

Jogchum Vrielink (K.U.Leuven) vatte het probleem met de vraagstelling kernachtig samen in een tweet:

@wduyck “Sommige mensen vinden barslechte vraagstellingen in onderzoek gerechtvaardigd. Denkt u dat dit op deze vraag van toepassing is?” 😉

— Jogchum Vrielink (@JogchumV) 25 november 2016

Op Facebook schreef Eliane Deschrijver, postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven het volgende: ‘De enige conclusie die men uit het huidige resultaat kan trekken, is dat ongeveer 40% van de Belgen denkt dat ‘sommige mensen’ in minstens één van vier situaties menen dat geslachtsgemeenschap zonder toestemming legitiem is.’

De heisa die nu losbarst is niet alleen ongelukkig voor het bureau dat het onderzoek uitvoerde. Uit de rest van het onderzoek komen nog andere problematische cijfers naar voren, bijvoorbeeld over het aantal mensen dat denkt dat vrouwen zelf verantwoordelijk zijn voor misbruik, of dat ze klachten overdrijven. Enkele andere cijfers over geweld tegen vrouwen op een rijtje, vind je hier.

Terminologie: Seks zonder toestemming en verkrachting

Ook op de terminologie kwam van veel mensen kritiek. Zo vonden veel mensen dat seks zonder toestemming deel van het probleem is. Seks zonder toestemming staat gelijk aan verkrachting, waarom wordt het dan zo niet genoemd.

Op Twitter gaf Ingrid Verbanck, oprichtster van de feministische Facebook-groep Niet in mijn pretpark (Nu: Feminisme is voor Iedereen) uitleg waarom de term in zo’n onderzoek wel gebruikt kan worden.

Verkrachting en seks zonder expliciete toestemming zijn begrippen die nogal wat mensen niet met elkaar in verband brengen.

— WendyKroy (@Kroy_Wendy) November 25, 2016

En die discrepantie legt de vinger op de zere plek: men is zich te weinig bewust van wat verkrachting eigenlijk inhoudt.

— WendyKroy (@Kroy_Wendy) November 25, 2016

Ook al omdat het woord verkrachting associaties oproept met een kerel die uit de bosjes springt en met geweld overmant.

— WendyKroy (@Kroy_Wendy) November 25, 2016

Terwijl het in veel gevallen gaat over mensen die elkaar kennen & er geen of weinig geweld aan te pas komt. Maar het blijft wel verkrachting

— WendyKroy (@Kroy_Wendy) November 25, 2016

Jong en oud moeten zich meer bewust worden van de mechanismes achter seksueel geweld. Toestemming dmv manipulatie is ook verkrachting bvb.

— WendyKroy (@Kroy_Wendy) November 25, 2016

(JH)