Het is veertig jaar geleden dat Anja Meulenbelt het cultboek ‘De schaamte voorbij’ uitbracht. Knack-journalisten herlezen het persoonlijke relaas van de grande dame van de tweede feministische golf en brengen iedere dag verslag uit. Vandaag is het de beurt aan Ann Peuteman.
Veertig jaar geleden publiceerde de jonge Nederlandse feministe Anja Meulenbelt De schaamte voorbij, een persoonlijk relaas over liefde, seks en de turbulente beginjaren van de Amsterdamse vrouwenbeweging. Het werd een cultboek, dat ondertussen generaties meisjes (en jongens) heeft geïnspireerd, opgejut of net afgeschrikt.
Volgende week verschijnt het nieuwe boek van de grande dame van de tweede feministische golf, die ondertussen 71 is. In Het verschil maakt Anja Meulenbelt de balans op van veertig jaar vrouwenstrijd. Zijn vrouwen vandaag écht gelukkig? Waarom lukt het nog altijd zo moeilijk om de taken in huis eerlijk te verdelen. Hebben vrouwen echt een lustpil nodig? En is het de taak van feministen om alle moslima’s bevrijden?
Op 26 mei gaat Meulenbelt daarover in deSingel in Antwerpen in debat met de jonge Belgische feministe Yasmine Schillebeeckx, die met haar column Mijn naam is niet Hey Sexy mee aan de wieg stond van #WijOverdrijvenNiet. In de aanloop naar het debat leest u hier elke dag de mening van een Knack-journalist over De schaamte voorbij.
Nog altijd zijn er heel veel vrouwen die zich pas na een relatie herinneren dat ze eigenlijk feministen zijn.
Ik was amper twintig toen ik De Schaamte voorbij voor het eerst las. Op mijn kot stonden toen al een hele reeks theoretische werken van bekende feministes op de plank. Sexual Politics, bijvoorbeeld, De vrouw als eunuch en natuurlijk De tweede sekse. Allemaal – al had ik dat toen voor geen geld ter wereld toegegeven – nogal taai en saai. Tot ik De schaamte voorbij van Anja Meulenbelt in handen kreeg. Aangeraden door mijn moeder. In tegenstelling tot al die andere boeken waar ik me al had doorgeworsteld, las het als een trein. Of beter: als een roman. ‘Ik vind dat ik dat niet meer kan doen: feministische theorieën verkondigen zonder erbij te laten zien hoe weinig ik ervan terechtbreng, hoe moeilijk ik het vind om ernaar te leven’, schrijft Meulenbelt in hoofdstuk 3. Wat een verademing! En wat een leven leidde die vrouw zeg. De wellust en losse zeden van de jaren zeventig, waarin het verhaal zich afspeelt, waren in 1993 dan wel niet meer choquerend maar toch nog een beetje gênant. Met grote ogen las ik het relaas van Meulebelts affaires met al dan niet getrouwde mannen, haar lesbische liefde en ook nog een hele batterij onenightstands. Ik zag het boek toen in de eerste plaats als een pleidooi voor vrije liefde en vrije keuze.
Ik was 42 toen ik De schaamte voorbijvoor de tweede keer las. Een beetje met lange tanden, omdat ik ondertussen weet dat het meestal geen goed idee is om de helden uit je jeugd vanonder het stof te halen. Maar weer las het als een trein. Alleen werd ik er dit keer niet erg vrolijk van. Natuurlijk is er best veel veranderd sinds 1976: veel meer vrouwen studeren, werken, maken carrière. Er wordt niet meer van ze verwacht dat ze trouwen, ze hoeven niet meer perse een kind te krijgen en hun rok mag net zo lang of kort zijn als ze zelf willen. Maar veel is ookniet veranderd. Lees maar mee: ‘We lopen ’s avonds niet alleen over straat of, als we dat wel doen, strak voor ons uitkijkend, grote passen, handen tot vuisten gebald en onze billen geknepen. Niet slenteren, niet in etalages kijken, om groepjes mannen heen lopen, in paniek raken als je stappen achter je hoort, een omweg maken om niet door een donker straatje te hoeven, zorgen dat je nooit iemand recht in zijn gezicht kijkt, want oogcontact, per ongeluk, is al een uitnodiging.’ Vat dat niet zo’n beetje #WijOverdrijvenNiet samen?
Bovendien las ik het boek ook niet meer als een hoogmis van de vrijheid, maar wel als het verhaal van een vrouw die toch zo graag liefde wil, in hoeveel bedden ze daar ook naar moet zoeken. ‘Als ik het spel mee wil spelen, niet kapot wil gaan, zal ik het anders moeten doen’, schrijft Meulenbelt. ‘Me niet binden, net als zij. Wegwezen voor het te moeilijk is, ophouden voordat het te veel pijn zou doen om hem weer kwijt te raken. Jezus, wat een opdracht. Hoe vermijd je dat, om van iemand te houden?’ Hoeveel vriendinnen heb ik de voorbij decennia niet iets dergelijks horen verzuchten na het zoveelste gebroken hart? Nog altijd zijn er heel veel vrouwen die zich pas na een relatie herinneren dat ze eigenlijk feministen zijn.
Tickets voor het debat in deSingel in Antwerpen zijn verkrijgbaar via knack.be/debat
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier