Theo Francken: ‘Onderzoeken of Soedanezen gefolterd zijn’

Verscheidene Soedanezen die de voorbije maanden door België zijn teruggestuurd, getuigen over opsluiting en mishandeling bij hun aankomst in Soedan. Allen hadden ze in ons land eerst een ontmoeting met het speciale identificatieteam dat door staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) was uitgenodigd.

Dat bericht Het Laatste Nieuws.

Theo Francken had de hulp ingeroepen van Soedan om de migranten die opgepakt waren in het Brusselse Maximiliaanpark te identificeren. Die samenwerking riep vragen op omdat de reputatie van Soedan op vlak van mensenrechten zeer bedenkelijk is. Uit getuigenissen die het Tahrir Instituut voor Midden-Oosten Beleid kon verzamelen, blijkt nu dat verscheidene Soedanezen die in Brussel door het speciale identificatieteam zijn verhoord, achteraf in Soedan bij hun aankomst onmiddellijk zijn opgepakt en mishandeld.

Voor Koert Debeuf van het Tahrir Instituut voor Midden-Oosten Beleid is de Belgische regering zwaar uit de bocht gegaan. ‘Dit is waar wij enkele maanden geleden al voor gewaarschuwd hebben’, zegt Debeuf, die actief contact bleef houden met de uitgewezen Soedanezen en systematisch getuigenissen verzamelde. ‘We wilden weten hoe het hen verging en of ze veilig waren. Dat is niet het geval. Ze vrezen vandaag allemaal voor hun leven.’

Verschillende Soedanezen vertellen dat er tijdens hun verhoor in Brussel op bepaalde momenten geen Belgen aanwezig waren in de kamer. De Dienst Vreemdelingenzaken betwist dat, maar geeft wel toe dat de aanwezige ambtenaar geen Arabisch sprak – laat staan het Soedanese dialect ervan. Dat wil zeggen dat bedreigingen door de Soedanezen van het identificatieteam mogelijk onopgemerkt zijn gebleven.

Francken schaart zich achter zijn diensten, maar stelt wel dat ‘folteringen nooit kunnen’ en bekijkt met Buitenlandse Zaken of een diplomatiek bezoek aan Soedan aangewezen is.

Francken: ‘Juiste procedures gevolgd’

Theo Francken benadrukt dat de juiste procedures gevolgd zijn, in overeenstemming met de Europese en internationale regels. In De Ochtend wees hij erop dat ons land bij het terugsturen van de Soedanezen aan de VN-vluchtelingenorganisatie IOM een goede monitoring van de betrokkenen heeft gevraagd. De IOM heeft van slechts één iemand een telefoontje gekregen, maar dat ging over iets anders, aldus nog de staatssecretaris.

Francken wil een onderzoek of de teruggestuurde Soedanezen gefolterd werden. ‘Tot nu hebben we geen signaal gekregen dat dit gebeurt, ook niet van de VN’, zei hij. Een gelijkaardig verhaal in Groot-Brittannië bleek achteraf niet te kloppen, voegde hij eraan toe.

Maar voor de staatssecretaris kunnen folteringen absoluut niet. ‘Indien uit onderzoek blijkt dat er gefolterd wordt, is dat een groot probleem’, erkende Theo Francken. ‘Dan zal er niemand teruggestuurd worden’, verzekerde hij.

Groen: ‘Francken draagt verpletterende verantwoordelijkheid’

Voor Ecolo-Groen tonen de getuigenissen van zes teruggestuurde Soedanezen over folteringen aan dat de identificatiemissie uit Soedan die staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken uitnodigde van bij het begin al totaal onverantwoord was. “Dit mag nooit meer gebeuren. Dit is een monumentale inschattingsfout van Theo Francken, met heel ernstige gevolgen. Het repatriëren naar Soedan moet onmiddellijk stoppen, en staatssecretaris Francken moet zich verantwoorden in het parlement”, vindt Groen-kamerlid Wouter De Vriendt. Ecolo-Groen roept premier Michel, maar ook coalitiepartners CD&V en Open Vld die deze missie mee hebben goedgekeurd, op om duidelijk standpunt in te nemen.

De Vriendt vraagt zich af of België door nalatigheid en onzorgvuldigheid niet aansprakelijk is ten aanzien van de gemartelde gerepatrieerden: ‘De Soedanese delegatie kreeg compleet vrij spel: geen tolk aanwezig, geen controle door Belgische autoriteiten bij verhoor. De rechten van deze mensen werden compleet overboord gegooid.’

Voor de groenen is het erg duidelijk dat hier een rode lijn werd overschreden. ‘Dergelijke mensenrechtenschendingen in ons land mogen absoluut niet opnieuw gebeuren. Er moet zorgvuldiger omgesprongen worden met identificatiemissies. Sommige landen moeten definitief worden uitgesloten, in de andere gevallen moet er strengere controle komen. De ambtenaren moeten grondiger worden gescreend, en er moet altijd een tolk aanwezig zijn bij de verhoren. Francken heeft hier een ernstige fout gemaakt. Dit mag niet zonder gevolgen blijven’, besluit De Vriendt.

‘Francken moet verantwoordelijkheid opnemen’

Vluchtelingenwerk Vlaanderen, 11.11.11 en Amnesty International zijn erg bezorgd over de getuigenissen van gefolterde Soedanezen die vanuit België teruggestuurd werden. Ze eisen dat de regering en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken hun verantwoordelijkheid opnemen. Zo stellen ze in een gezamenlijke reactie.

Francken en de regering “moeten garanderen dat niemand verder wordt vastgehouden noch wordt teruggestuurd naar zijn herkomstland, zonder grondig individueel onderzoek naar het risico op foltering of andere zware mensenrechtenschendingen”, zoals voorzien in artikel 3 van het Europees Verdrag van de rechten van de Mens (EVRM). “Ook is de huidige samenwerking met het Soedanese regime dat massaal mensenrechten schendt onaanvaardbaar en ronduit gevaarlijk”, benadrukken de organisaties.