De Scandinavische burgerwacht Soldaten van Odin, opgericht als antwoord op de Europese vluchtelingen- crisis, is aan een internationale opmars bezig.
Ze patrouilleren in de straten van Finland, Noorwegen, Zweden en andere landen om ‘bij te dragen aan de veiligheid’. Ze ontkennen in interviews dat ze neonazi’s of extreemrechts zijn. Ze dragen stoere zwarte hoody’s met op de rug het embleem van een Viking. En ze duiken op in steeds meer landen: van de VS over Canada tot Estland en Noorwegen. De Soldaten van Odin – vernoemd naar de oppergod uit de Germaanse mythologie – zijn in oktober 2015 als burgerwacht opgericht in het Noord-Finse stadje Kemi, als antwoord op de toegenomen stroom aan asielzoekers. Stichter Mika Ranta (27) staat bij de politie bekend als neonazi.
In België zijn de Soldaten van Odin sinds begin 2016 actief, met een Facebookpagina (2031 likes), een Facebooksupportgroep (595 leden) en een eigen website. Hun doelstelling? ‘Onze waarden en normen, onze families en gemeenschappen beschermen tegen alles dat daar afbreuk aan zou willen doen.’ David B. (32), een Brusselaar die in West-Vlaanderen woont, is de beheerder van de Belgische online community. Hij benadrukt dat de Belgische afdeling géén burgerwacht is. ‘Zowat overal ter wereld zijn burgerwachten wettelijk, maar niet in België. We patrouilleren dan ook niet op straat. Aangezien we toch iets willen doen voor onze medemens, houden we ons bezig met goede doelen. We focussen ons op de eigen bevolking. Zo hebben we een alleenstaande vrouw helpen verhuizen en willen we lunchpakketten voor Brusselse daklozen gaan uitdelen. Momenteel zamelen we speelgoed in voor kinderen die geplaatst zijn in een instelling. In het kader van liefdadigheid zul je ons nog wel zien opduiken in het straatbeeld, bijvoorbeeld tijdens benefieten. Maar tijdens manifestaties tegen vluchtelingen zul je ons niet zien met onze colours – al kan ik individuele leden niet verbieden om daarnaartoe te gaan.’
Volgens David B. tellen de Soldaten van Odin België zowat dertig vaste leden, die om de drie weken samenkomen. ‘Recent hebben we 200 nieuwe aanvragen voor lidmaatschap ontvangen. We screenen iedereen, want we zijn niet extreemrechts. Bij ons vind je geen hakenkruizen of andere neonazistische symbolen. De Finse oprichter was inderdaad extreemrechts maar intussen is van hem geen sprake meer.’
Zelf omschrijft hij zich als ‘kritisch’ tegenover moslims en migranten. ‘Zijn we er gelukkig mee dat er zo veel asielcentra zijn en dat het om open centra gaat? Niet echt. Maar dat geldt voor veel Belgen. Maakt ons dat extreemrechts? Nee. Maakt ons dat racistisch? Nog minder.’ In het verleden was hij wél extreemrechts, zegt David B.. ‘Jammer genoeg. Maar sinds ik drie jaar geleden vader ben geworden, is dat heel wat geminderd. Ik ben ook flink gekalmeerd omdat ik samen met moslims in fabrieken heb gewerkt. Het is dus niet zo dat ik haat draag tegen elke moslim die in België rondloopt.’
David B. richtte de Belgische afdeling naar eigen zeggen op na een urenlange chatsessie met de Finse broeders. Ook nu onderhouden ze internationale contacten. ‘Op 13 en 14 augustus gaan we de chapters in Engeland en Frankrijk bezoeken. Met Nederland hebben we ook al contact gehad.’ David B. benadrukt dat zijn organisatie ook ‘geen getrainde privémilitie is. We hebben wel een aantal leden die een gevechtssport beoefenen of onderrichten. En aangezien mensen zich toch onveilig voelen, zullen we in de toekomst misschien wel een gratis cursus zelfverdediging organiseren voor vrouwen en kinderen. Maar we gaan ons niet klaarstomen voor een gevecht of zo. Dat is totaal niet aan de orde.’
Verleden van geweld
De Staatsveiligheid en de militaire inlichtingendienst ADIV beschouwen de Soldaten van Odin België wel degelijk als extreemrechts en schatten hun ledenaantal in België op amper vijftien – de helft dus van wat de organisatie zelf aangeeft.
‘Door de migratiecrisis en de golf van terreuraanslagen zien we in het rechtse spectrum nieuwe groeperingen opduiken’, klinkt het bij de Staatsveiligheid. ‘De Soldaten van Odin zijn niet de enige. Je hebt ook de Zonen van Odin in Antwerpen en de Strijders van Thor. De Soldaten zijn wel de meest verontrustende van die microgroeperingen, wegens hun internationale relaties. Hun model doet denken aan motorclubs, bijvoorbeeld met hun colours en hun terminologie. Ze spreken van chapters en hun manifest is ondertekend door een sergeant at arms – typisch jargon voor motorbendes. Maar een motorbende is het niet.’
Is de Belgische afdeling van Soldiers of Odin überhaupt gevaarlijk? De Staatsveiligheid: ‘Ze hebben nog geen geweld gepleegd. Maar ze kunnen op een gegeven moment wel een risico vormen – waarschijnlijk veeleer op individueel niveau dan als groepering. Sommige leden staan bij ons immers bekend om hun gewelddadig verleden, ook al hebben ze geen strafblad. Veel van dit soort microbewegingen duiken op en verdwijnen daarna weer.’ Hun goede werken doen de Staatsveiligheid denken aan CasaPound (genaamd naar dichter Ezra Pound). ‘Dat is een Italiaanse beweging die mensen helpt en speelgoed uitdeelt, maar er zitten neonazi’s achter die manifestaties organiseren tegen migranten. Ook in België zijn er voorbeelden, zoals Voorpost en Nation, die kerstpakketten samenstellen en soepbedelingen organiseren.’
Bedenkelijke reputatie
In 2006 bleek dat een aantal Belgische militairen lid waren van Bloed, Bodem, Eer en Trouw (BBET), een afsplitsing van het neonazistische Blood and Honour. In 2014 veroordeelde de rechter de BBET-leden vanwege lidmaatschap van een terroristische organisatie, racisme en wapenbezit. De militaire inlichtingendienst ziet dan ook nauw toe op extremisme binnen het leger. Sinds maart 2016 volgt de militaire inlichtingendienst ADIV ook de Belgische tak van de Soldaten van Odin op.
‘We hebben immers vastgesteld dat er een aantal militairen lid van zijn’, zegt de ADIV. ‘Het doel van de Soldaten van Odin is westerse waarden beschermen en het land beveiligen. Maar ze vertrekken van het principe dat de criminaliteit in Europa stijgt wegens de vluchtelingen. Migranten worden gezien als een bedreiging. Volgens de informatie waarover wij beschikken, hebben ze intern wel al gesproken over het plegen van geweld. Niet dat dat in een planningsfase zit, maar de ideeën om iets te doen tegen migranten circuleren wel.’
‘We spelen kort op de bal, en volgen de zaak van dichtbij op. In België bevinden de Soldaten van Odin zich nog in een beginstadium en zijn ze zeker niet alarmerend. Maar we zijn wel bezorgd dat ze kunnen uitgroeien tot een organisatie met racistische motieven, en we zijn bezorgd dat onze militairen daar deel van zouden uitmaken.’
Binnen Defensie geldt een richtlijn over ‘lidmaatschap bij organisaties met een slechte of bedenkelijke reputatie’. De ADIV: ‘Daarin staat dat het openlijk sympathiseren met en het lidmaatschap van zulke organisaties weliswaar niet verboden is, maar moeilijk te verzoenen is met het ambt van militair. Denk aan het dragen van kledij, tekens en symbolen, of het uiten van ideeën, die leiden naar fenomenen als racisme, xenofobie of antisemitisme.’
Wanneer een korpscommandant een dergelijk fenomeen vaststelt, dan moet hij de betrokken persoon bij zich roepen, en hem wijzen op die richtlijn. De ADIV: ‘De voorbije weken en maanden zijn vier militairen die lid zijn van de Soldaten van Odin bij hun korps- commandant geroepen. Een van de vier heeft intussen verklaard dat hij zijn banden met de organisatie gaat verbreken. De ADIV kan hen niet verbieden om lid te worden of te blijven van enige vereniging, maar als die vereniging waarden aankleeft die Defensie niet verenigbaar vindt met het ambt van militair, kunnen er maatregelen volgen. Zoals het intrekken van de veiligheidsmachtiging, met als gevolg dat de militair wordt verwijderd uit gevoelige functies, of zelfs het tijdelijk op non- activiteit stellen.
DOOR KRISTOF CLERIX
‘Bij ons vind je geen hakenkruizen of andere neonazistische symbolen.’
