Voor de Franstalige socialisten van de PS is een nieuwe staatshervorming na de verkiezingen van 9 juni geen prioriteit. En een tweederde meerderheid vinden om ze uit te voeren is volgens de PS “politieke fictie”.
Bij de N-VA maken ze er geen geheim van dat ze enkel in een federale regering stappen als ze het land in een nieuwe, confederale plooi kunnen leggen. Daarvoor is een staatshervorming nodig en daarvoor is dan weer een tweederde meerderheid nodig op federaal niveau. Bij een vorige regeringsvorming waren er tussen PS en N-VA wel gesprekken, maar tot een akkoord kwam het niet.
“We hebben dat toen gedaan omdat iedereen ons vroeg, zelfs smeekte om met de N-VA te onderhandelen. Het was onze verantwoordelijkheid als grootste Franstalige partij om te gaan onderhandelen met de grootste democratische partij aan Vlaamse kant. Dat is wat we deden om de impasse te doorbreken na honderden dagen van impasse en het ontbreken van een volwaardige federale regering”, zo zei PS-kopstuk en vicepremier Pierre-Yves Dermagne zondag bij RTL-TVi.
Maar de voorbije jaren zat de Vivaldi-regering in het zadel en verdween het institutionele debat naar de achtergrond. Volgens Dermagne worden er ook achter de schermen geen gesprekken over gevoerd. “We vinden het geen prioriteit. Vandaag liggen de prioriteiten op het sociaal-economische vlak en op het vlak van veiligheid. Als je naar het politieke landschap kijkt, is er ook gewoon geen tweederde meerderheid om een staatshervorming uit te voeren. Als je de extremen, het Vlaams Belang en de PVDA uitsluit, zal er nooit een tweederde meerderheid zijn. De PS heeft altijd open gestaan voor dialoog, maar we zeggen nu dat dit niet de prioriteit is”, aldus Dermagne.
Hij herhaalt daarmee wat PS-voorzitter Paul Magnette al langer zegt en dit weekend ook nog eens herhaalde in interviews met De Tijd en Het Laatste Nieuws: “Er komt geen staatshervorming”.
Aan Vlaamse kant is er al maanden een discussie over een mogelijke samenwerking tussen Vlaams Belang en N-VA op Vlaams niveau. Dermagne dringt aan op duidelijkheid bij N-VA: “Je hoort soms iemand bij N-VA zeggen dat die samenwerking nooit kan, terwijl andere belangrijke stemmen het niet willen uitsluiten. Ik dring aan op helderheid bij de N-VA”, aldus Dermagne. Als de N-VA een coalitie zou aangaan met het Vlaams Belang, zet de partij zichzelf volgens Dermagne buitenspel op federaal niveau want dan verandert ze van een partij waar je mee kan spreken naar een “te mijden partij”.
Mahdi: ‘Gaan niet toekijken en wachten op wat paringsdans N-VA en PS oplevert’
CD&V zal zich na de verkiezingen niet in een hoekje laten zetten terwijl N-VA en PS onderhandelen over een federale regering. Dat heeft voorzitter Sammy Mahdi zondag duidelijk gemaakt op het verkiezingscongres van de partij. “Met een sterk mandaat van de kiezer kunnen we ze uit hun kastelen sleuren.”
De CD&V gaat de kiezer met een gezonde dosis zelfvertrouwen tegemoet, bleek zondag in de Mechelse Nekkerbox. De partij steeg de afgelopen jaren traag maar gestaag in de peilingen en kan intussen de derde plek claimen, zij het op forse afstand van Vlaams Belang en N-VA. “We zijn meer dan ooit de polsslag van Vlaanderen, een echte volkspartij, die er voor gans Vlaanderen is”, concludeerde voorzitter Sammy Mahdi in zijn speech. “Met onze partij zijn we opnieuw de leider in het politieke centrum.”
Die positie biedt mogelijkheden voor na 9 juni, vindt Mahdi. CD&V huivert voor een herhaling van het scenario van 2019, waar N-VA en PS eerst maandenlang onderling onderhandelden over een nieuwe federale regering. “Wij gaan niet toestaan dat dit land geblokkeerd raakt. Wij gaan echt niet toekijken en wachten op wat de paringsdans tussen N-VA en PS oplevert”, zegt Mahdi daarover. “Met een sterk mandaat van de kiezer kunnen we ze uit hun kasteel sleuren.”
De CD&V-voorzitter tankt in dat opzicht vertrouwen uit de evoluties in Franstalig België, waar CD&V-zusterpartij Les Engagés sterk groeit en de PS wat van haar pluimen lijkt te laten. “De politieke verhoudingen zijn drastisch aan het veranderen”, stelt Mahdi vast. Hij trekt die lijn ook inhoudelijk door. Waar N-VA eindelijk werk wil maken van het confederalisme zeggen de christendemocraten open te staan voor een regionalisering van de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg, maar verder lijken ze niet te zitten wachten op een totale staatshervorming.
De campagneslogan, ‘Kies zekerheid’, verwijst onder meer ook daarnaar. De partij zal na de verkiezingen “niet flirten met extreemrechts of honderden dagen in kastelen onderhandelen”, aldus Mahdi. CD&V hoopt om met die belofte een deel van de vele onbesliste kiezers, die mogelijk niet staan te springen voor grote politieke avonturen, nog over de streep te trekken.
Hetzelfde geldt voor het verzet tegen de besparingsvoorstellen waarmee N-VA en Open VLD volgens hun Vlaamse coalitiepartner “in de zakken van de mensen willen zitten”.
“Enkel de nettolonen indexeren is besparen op uw pensioen, op uw vakantiegeld of op uw dertiende maand. Niet met ons”, zei Mahdi stellig in zijn speech.
CD&V schuift de fiscale blauwdruk van minister van Financiën Vincent Van Peteghem naar voren als alternatief. Dat plan moet ervoor zorgen dat werken beter loont en dat grote vermogens meer lasten dragen, en wil de partij absoluut in het federale regeerakkoord na 9 juni.
Op ethisch vlak positioneert CD&V zich conservatiever, een standpunt dat zondag vertolkt werd door een strijdbare Hilde Crevits. “We willen Vlaanderen niet terugkatapulteren naar het verleden. We staan open voor een wijziging van de abortus- of euthanasiewetgeving, maar ik zal nooit aanvaarden dat je over ongeboren kinderen spreekt alsof je ze met een vingerknip kunt wegnemen en dat je over oudere mensen die zich minder goed voelen zegt ‘neem een pilletje en we kunnen verder'”, zei de Vlaamse minister van Welzijn.
Het centrumrechtse DNA keert ook terug in thema’s als migratie en veiligheid, waar de partij onder meer pleit voor meer blauw op straat en een strenger migratiebeleid.
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor maakte van de gelegenheid gebruik om N-VA op te roepen het parlementaire verzet tegen haar wetsontwerp dat het terugkeerbeleid moet versterken, te staken. “Net die partijen die meer terugkeer vragen zoals N-VA en het Vlaams Belang, blokkeren die wet in het parlement samen met de communisten (PVDA, red.)”, zei ze. “Het wordt tijd dat die partijen hun verantwoordelijkheid nemen en hun blokkade stoppen.”
Mahdi is er in elk geval van overtuigd dat de sfeer in de partij in aanloop naar de verkiezingen snor zit, na een aantal moeilijkere jaren. “Wij moeten én zullende verrassing van de verkiezingen worden”, sloot hij zijn speech zondag af. “De komende 50 dagen is het aan ons om de kiezer te overtuigen. Dit is ook ons historisch moment.”