Vickie Dekocker en An Katrien Sodermans vinden dat we de rol van de leerkracht van de 21e eeuw moeten herdenken. ‘Laat experten uit het werkveld voor de klas staan om jongeren deskundigheid aan te leren.’
Duizenden leerlingen in Vlaamse scholen begonnen deze week aan hun tweede semester. Maar de toekomst van de leerkrachten ziet er minder rooskleurig uit. Eerder onderzoek wees uit dat één op de vier leerkrachten in het secundair onderwijs er binnen de vijf jaar de brui aan geeft omdat de carrièremogelijkheden elders aantrekkelijker zijn (VUB, Struyven, 2014). Dit stemt tot nadenken. Moeten we de rol van de leerkracht in de 21ste eeuw herdenken?
Daarnaast is er het gekende probleem van de toenemende kloof tussen de gevraagde competenties op de arbeidsmarkt en wat aangeleerd wordt op school, de zogenaamde skills gap. Dit resulteert in jeugdwerkloosheid en veel vacatures die maar niet ingevuld raken op de arbeidsmarkt. Vooral de technologiesector kampt al lange tijd met moeilijkheden om de juiste profielen aan te trekken.
Waarom slaan we geen twee vliegen in één klap? Laat experten uit het werkveld voor de klas staan om jongeren deskundigheid aan te leren. Zo brengen we de arbeidsmarkt dichter bij de jongeren en geven we de job van leerkracht een eigentijds elan.
Match tussen onderwijs en werkveld
Een pleidooi voor de leerkracht van de 21ste eeuw past perfect binnen duaal leren, een alternatieve leerweg in het secundair onderwijs waarbij jongeren in arbeidsmarktgerichte of technische opleidingen afwisselend op de schoolbanken en in een echt bedrijf vertoeven om hun competenties te verwerven. Op het einde van de rit behalen ze hetzelfde diploma als jongeren in voltijdse richtingen. Dit model, dat overigens vanuit Europa sterk wordt gepromoot, daagt ons uit om na te denken waar competenties het best kunnen aangeleerd worden en door wie ze best overgedragen worden. Het wordt immers steeds duidelijker dat een betere samenwerking tussen het onderwijs en de bedrijfswereld aan de orde is en dat het beste van beide werelden gecombineerd moet worden.
Werkplek van de toekomst: mentor aan zet
Vanuit onderwijszijde staat men soms kritisch tegenover het idee waarbij praktijkmensen ingezet worden als leerkrachten. Mentoren en stagebegeleiders zijn immers geen pedagogen of geschoolde leerkrachten. Een realiteitscheck leert dat zowel ondernemingen als sectoren wel degelijk inzetten op het kwaliteitsvol aanleren van competenties op de werkvloer. Binnen het project Werkplek21, getrokken door het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming Syntra Vlaanderen, bedenken sectoren, werkgevers- en werknemersorganisaties samen met onderwijsmensen hoe een kwaliteitsvolle werkplek in het kader van duaal leren er moet uitzien. Wat blijkt? Veel sectoren hebben een jarenlange traditie in het begeleiden van bedrijven die jongeren willen opleiden op de werkvloer. Daarbij is er ook veel aandacht voor mentoropleidingen die tot doel hebben om experten uit het werkveld kennis te laten overbrengen op een pedagogisch verantwoorde manier. Tijdens deze opleidingen gaat er zowel aandacht naar evaluatie en instructie van de jongere, als naar het opstellen van een echt opleidingsplan. Ook worden er initiatieven genomen waarbij de leerkracht naar de werkplek gaat en daar de mentor begeleidt in het aansturen van leerlingen. Daarnaast gaf het Vlaams Agentschap voor Ondernemersvorming Syntra Vlaanderen recent een financiële stimulans aan sectoren en andere organisaties om hun mentoropleidingen bij te sturen of een nieuwe te ontwikkelen.
Voordelen van een duale leerkracht
Wat is nu het voordeel van zo’n “duale” leerkracht? De essentie bestaat in de combinatie van pedagogische vaardigheden en de voeling met de bedrijfswereld doordat een deel van de tijd doorgebracht wordt op een echte werkplek en een deel binnen een opleidingsinstelling. Op die manier kan er kort op de bal gespeeld worden en kunnen de verwachtingen van de bedrijven en werkgevers in de opleidingsonderdelen binnengebracht worden. Het lesmateriaal kan zo geïllustreerd en tastbaar gemaakt worden met heel concrete praktijkvoorbeelden en ook het uitlenen van materiaal door bedrijven aan scholen kan door de duale leerkracht gestimuleerd worden. Hierdoor krijgen jongeren een beter zicht hebben op hun toekomstige job waarvoor ze opgeleid worden. Het werken met duale leerkrachten zorgt er daarenboven voor dat de begeleiding vanop de werkplek voor jongeren volgens pedagogische methodes gebeurt.
Duaal leren: voor leerling én leerkracht én onderneming
De Vlaamse ministers van Onderwijs en Werk, Hilde Crevits en Philippe Muyters, zetten momenteel sterk in op duaal leren. Syntra Vlaanderen bouwt, als regisseur van de werkplek, samen met sectoren en werkgever- en werknemersorganisaties mee aan de contouren van het nieuwe stelsel. In september 2016 zijn er diverse proefprojecten gestart en meer dan 5000 bedrijven vroegen reeds een erkenning aan voor duaal leren. Dit biedt een niet te missen kans om de arbeidsmarkt en de schoolcontext dichter bij elkaar te brengen en een potentiële pool van (praktijk)leerkrachten van de 21ste eeuw. Twee vliegen in één klap dus.
Vickie Dekocker, arbeidssocioloog, Doctor in Sociale Wetenschappen Centrum voor Sociologisch Onderzoek KULeuven
An Katrien Sodermans, arbeidspsycholoog , Doctor in Sociale Wetenschappen Centrum voor Sociologisch Onderzoek KULeuven
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier