Opdoeken, die Arkprijs van het Vrije Woord

Door een pleidooi tegen het hoofddoekenverbod te willen censureren, heeft het comité van de Arkprijs van het Vrije Woord zich hopeloos belachelijk gemaakt, vindt Joël De Ceulaer.

Op woensdag 13 mei kreeg schrijver Fikry El Azzouzi de Arkprijs van het Vrije Woord. Maar zo vrij bleek dat woord helemaal niet. Joël De Ceulaer gaat in de aanval.

In het olijke graafschap Vlaanderen gaat geen dag voorbij zonder dat iemand die zichzelf ongelofelijk serieus neemt je de gelegenheid biedt om toch eens achterover te vallen van het lachen.

Dat gebeurt als de arrogantste partij van Vlaanderen een staatssecretaris uit haar lijden moet verlossen omdat ze bezwijkt onder haar portefeuille.

Dat gebeurt als de openbare omroep met Het Kibbelkabinet op sociale media een interviewformat lanceert die zelfs voor Studio 100 nog te flauw zou zijn.

Maar wat zich onlangs heeft afgespeeld achter de schermen van de Arkprijs van het Vrije Woord slaat werkelijk álles – die lui zitten zo met zichzelf in de knoop dat het stilaan een circusact lijkt.

Ter introductie mag ik misschien even aanstippen dat Vlaanderen twee prijzen kent die het woord ‘vrijheid’ in hun naam dragen.

De Prijs voor de Vrijheid is een rechts-liberaal trofeetje dat elk jaar wordt uitgereikt aan een – schrik niet! – rechts-liberale medemens. De lijst met laureaten is een lange stoet van politiek correcte usual suspects: van Derk-Jan Eppink en Theodore Dalrymple tot Frits Bolkestein en Johan Van Overtveldt. Dit jaar was de laureaat niemand minder dan Jean-Marie Dedecker: een gedurfde keuze, gelet op het feit dat Dedecker zelf nog mee aan de basis lag van de denktank die de prijs uitreikt. (Tussen haakjes: zo evenaart hij vlotjes de zelfbedieningsfarce van Mike Verdrengh, die eerst de Vlaamse Televisie Academie stichtte en dan een Lifetime Achievement Award in ontvangst mocht nemen van – tromgeroffel! – de Vlaams Televisie Academie.)

DeArkprijs van het Vrije Woord heeft een iets robuustere reputatie en wordt doorgaans nogal ernstig genomen. Een mens vraagt zich af waarom, want ook vrijzinnig-links doet met die prijs al decennialang aan gênante zelfbewieroking. De lijst met laureaten is een lange stoet van politiek correcte usual suspects: van Luc Huyse en David Van Reybrouck tot Rik Pinxten en Jeroen Olyslaeghers. Een onderscheiding die De Vrijheid en Het Vrije Woord écht hoog in het vaandel draagt, zou mensen uit alle hoeken van het ideologische spectrum te beurt vallen, en niet alleen de vriendjes uit het eigen clubje. Maar zo’n prijs kent Vlaanderen dus niet. Dat zou ons droef kunnen stemmen, ware het niet dat de dolle avonturen van het Arkprijscomité onlangs dus stevig op de lachspieren werkten.

Dwarsligger

Dat zat zo. De laatste Arkprijs werd toegekend aan schrijver Fikry El Azzouzi, voor zijn roman Drarrie in de nacht en zijn toneelstuk Reizen Jihad. ‘De jury vindt dat Fikry een moedige stem laat horen in de Nederlandstalige literatuur’, luidt het. ‘Met een behendige pen en snijdende humor schetst hij het beeld van een generatie jongeren die zingeving en identiteit zoekt in onze samenleving.’

Voorwaar een prima keuze: eindelijk eens een laureaat die niet tot het eigen kliekje behoort. El Azzouzi heeft vroeger in zijn column in De Morgen ooit felle kritiek gehad op Etienne Vermeersch, profeet der vrijzinnigen, dus de jury heeft het eigen criterium nageleefd: ‘De Arkprijs bekroont een dwarsligger, een eigenzinnig mens, een consequent voorvechter van een open debat, iemand die zijn nek heeft uitgestoken.’ Voormalig oppervrijmetselaar Jef Asselberghs, lid van het Arkcomité, schrijft zelfs: ‘Het is mogelijk dat de inhoud van een opinie u niet aanstaat. Maar wij gaan daarom het vrije woord niet beperken, verbieden of onmogelijk maken.’

En nu komt het. El Azzouzi wilde tijdens de prijsuitreiking het vrije woord verlenen aan de dames van BOEH!, Baas Over Eigen Hoofd, die strijden voor het recht van moslima’s om waar en wanneer dan ook een hoofddoek te dragen. Maar toen hij dat plan opperde, begon een aantal leden van het Arkcomité prompt te hyperventileren: ze wilden dat idee graag censureren. Pas toen El Azzouzi ermee dreigde de prijs te weigeren, bond men in, waarschijnlijk uit angst voor de negatieve publiciteit die dan zou losbarsten.

Eind goed, al goed? Helaas. In het boekje dat naar jaarlijkse gewoonte alle toespraken bundelt die tijdens de prijsuitreiking worden uitgesproken, is van de tekst van BOEH! geen spoor te bekennen. Lachwekkend? Jawel. Doch tevens ben ik van mening dat die hele Arkprijs van het Vrije Woord maar beter ineens wordt opgedoekt.