‘Mystery calls vergelijken met “holocaustpraktijken”? Met sensibilisering alleen zullen we het niet redden’

Joy Verstichele (Vlaams Huurdersplatform), Frederic Vanhauwaert (Netwerk tegen Armoede), Yves Aerts (çavaria), Wouter Van Bellingen (Minderhedenforum) en het Platform praktijktesten vinden de vergelijking door eigenaarsverenigingen van mystery calls met de Holocaust een schandalige uitspraak.

Enigszins aarzelend, maar minister van Wonen Liesbeth Homans pleitte eerder deze week dan toch voor meer maatregelen om discriminatie tegen te gaan. Haar conceptnota private huur bleef steken in sensibiliseringsacties, maar nu opperde ze ook dat eigenaarsverenigingen middelen zouden krijgen om mystery calls uit te voeren. Ze kreeg echter een slag in het gezicht terug van de eigenaarsverenigingen. Niet alleen verklaarden ze zich de grootste tegenstander van mystery calls, ze noemden deze antidiscriminatiemaatregel zelfs in één adem met de Holocaust. Een schandalige uitspraak.

Discriminatie is kansen afnemen

Verhuurders die hun woning te huur stellen, kunnen vaak kiezen tussen heel wat huurders. Er moet dus altijd geselecteerd worden. Dat mag, zolang dat gebeurt op basis van aanvaardbare criteria. Wanneer dit niet het geval is, spreken we van discriminatie. Dat is op een ongeoorloofde manier kansen afnemen. Zo signaleren we al jaren dat kandidaat-huurders worden geselecteerd op basis van ongeoorloofde criteria, zoals de etnisch culturele achtergrond, de gezinssamenstelling, het soort inkomen … Onze ervaringen met huurders die telkens weer op eigenaars botsen die hen niet willen toelaten omdat ze de verkeerde kleur, het verkeerde accent of niet de juiste bron van inkomen hebben, tonen aan dat er dringend doortastend moet worden ingegrepen. Na de jarenlange sensibilisering die er al is geweest, zouden we er toch stilaan vanuit mogen gaan dat verhuurders stilaan weten dat discriminatie ontoelaatbaar is. Nochtans vertaalt dit zich amper in de cijfers. Nog steeds geven 22% van de verhuurders aan dat ze kandidaten van andere afkomst weigeren (Groot Woononderzoek, 2013).

Met sensibilisering en deontologische codes alleen zullen we het dus niet redden. Met het voorstel om mystery calls uit te voeren erkent de minister dat ook handhaving noodzakelijk is. Dat is een nieuwe verfrissende stap.

Koele minnaars

De Verenigde eigenaars droegen het idee van zelfregulering via mystery calls meteen ten grave. Ze halen daar verbijsterende redenen voor aan en willen hier niet aan meewerken omdat het, op citaat, “holocaustpraktijken” zouden zijn. Wij geloven wel in de idee van mystery calls als één van de broodnodige instrumenten in de strijd tegen discriminatie, maar ook wij vinden de eigenaarsverenigingen niet de meest geschikte partner. U kent dat wel, van die stropers die boswachters worden.

Het is een kerntaak van de overheid om er op toe te zien dat de wetgeving wordt nageleefd. Door zijn onafhankelijke positie is de Wooninspectie de uitgelezen partner om een handhavingskader te ontwikkelen, waar mystery calls ongetwijfeld deel van zullen uitmaken. Om hardleerse verhuurders aan te pakken is er evenwel ook nood aan voldoende solide en juridisch onderbouwde instrumenten. Dan komen praktijktesten in het spel. Op basis van zo’n praktijktesten, moet het bijvoorbeeld mogelijk zijn om de erkenning van immobiliënkantoren in te trekken bij herhaaldelijke (medewerking aan) discriminatie.

De Wooninspectie kan alvast administratiefrechtelijk ingrijpen, naar analogie met de procedures die de woningkwaliteit controleren en sanctioneren. Enkel in uiterste gevallen dient ook het strafrechtelijk pad te worden bewandeld. Want laten we wel wezen, discriminatie is en blijft een misdrijf.

De eenzijdige kaart van sensibilisering en zelfregulatie blijven trekken, biedt onvoldoende antwoord op de discriminatie die op de woningmarkt welig blijft tieren en quasi ongemoeid wordt gelaten. Dat eigenaarsverenigingen daar niet willen aan meewerken, mag natuurlijk niet betekenen dat het plan van tafel mag. Het is terecht aan de overheid om hierin nu eindelijk zelf het initiatief te nemen.