Op Wereldtoerismedag moeten we ons afvragen: hoe toegankelijk is toerisme écht voor mensen met cognitieve uitdagingen? ‘Ondanks jaren van inspanningen blijven zowel België als de Europese Unie achter in het bieden van volwaardige reiservaringen voor deze groep. Dat terwijl de behoefte aan inclusieve oplossingen steeds groeit’, schrijven Marco Scholtz en Vicky Steylaerts van de Thomas More Hogeschool.
De afgelopen 20 jaar verbeterden Toerisme Vlaanderen en vele partners de fysieke toegankelijkheid van toeristische accommodaties, musea en attracties, met onder andere rolstoelhellingen, liften en toegankelijke routes. Daarnaast zorgt Toerisme Vlaanderen ervoor dat ook mensen met een beperkt budget op vakantie kunnen gaan. De toeristische sector richt zich ook steeds vaker op de noden van specifieke groepen, zoals mensen met sensorische beperkingen en autisme. Initiatieven zoals Toerisme Voor Autisme boeken dan ook vooruitgang en zijn zelfs nuttig voor andere doelgroepen, zoals hoogsensitieve reizigers en gezinnen met jonge kinderen. Maar de bredere groep mensen met cognitieve uitdagingen wordt nog te vaak over het hoofd gezien.
Cognitieve uitdagingen zijn onzichtbaar en worden daardoor vaak verkeerd begrepen. Mensen merken misschien wel dat iemand zich anders gedraagt, maar begrijpen de oorzaak niet. Dit gebrek aan begrip leidt tot obstakels voor toeristen met cognitieve uitdagingen. De oplossing ligt in bewustwording en educatie van de toeristische sector. Als de sector beter begrijpt hoe cognitieve uitdagingen het reizen en recreëren beïnvloeden, kunnen we samen een inclusievere toeristische omgeving creëren.
Uit ons onderzoek bij Thomas More blijkt dat gezinnen met kinderen die cognitieve uitdagingen hebben vaak vakanties vermijden vanwege de complexiteit van de zorg. 62% van deze ouders neemt hun kind niet mee op vakantie, omdat het hen te zwaar valt. Deze gezinnen verlangen naar toegankelijke vakanties waarin hun kinderen zorg en aandacht krijgen, en waarbij zijzelf ook wat worden ontzorgd. De getuigenissen van de bevraagde ouders benadrukken hoe dringend de nood is aan meer toegankelijke en inclusieve vakanties.
Inclusie is een ethische verantwoordelijkheid. Het VN-Verdrag over de Rechten van Personen met een Handicap pleit ervoor dat mensen met een handicap volledig kunnen deelnemen aan het culturele leven, en dus ook aan toerisme. Daarnaast vereist de Europese Toegankelijkheidswet dat toeristische diensten tegen 2025 toegankelijk zijn voor mensen met cognitieve uitdagingen. Wereldwijd hebben 450 miljoen mensen cognitieve uitdagingen, en tegen 2030 zal dit aantal naar verwachting stijgen tot 15% van de wereldbevolking. Het is onze maatschappelijke plicht om ervoor te zorgen dat iedereen, ongeacht hun cognitieve of fysieke beperkingen, de kans krijgt om te reizen en te genieten van wat de wereld te bieden heeft.
Naast het feit dat inclusie ervoor zorgt dat iedereen in de samenleving kan deelnemen aan toerisme, biedt inclusie ook economische voordelen voor de toeristische sector. Mensen met cognitieve uitdagingen reizen namelijk vaak buiten het hoogseizoen en in grotere groepen, wat extra inkomsten oplevert. Ze zijn vaak loyale klanten die regelmatig terugkeren naar bestemmingen waar aan hun behoeften wordt voldaan, en uit studies blijkt dat ze per reis meer uitgeven dan andere reizigers. Ons onderzoek toont eveneens aan dat gezinnen met kinderen met cognitieve uitdagingen best bereid zijn meer te betalen voor accommodaties die zorg, natuur en ontspanning bieden.
Tegelijkertijd moet worden benadrukt dat niet iedereen met cognitieve uitdagingen over een groot budget beschikt, en dat inclusie altijd draait om toegankelijkheid voor iedereen, ongeacht financiële middelen. Inclusie hoeft dus niet alleen vanuit ethisch oogpunt te worden bekeken; goed uitgevoerd kan het ook financieel aantrekkelijk zijn.
Ons werk aan het Erasmus+ Mindtour-project toont hoe zelfs kleine stappen al grote impact kunnen hebben. We ontwikkelden een handleiding* om organisaties te helpen hun toegankelijkheid te verbeteren en toeristische professionals te trainen. Gebaseerd op feedback van de doelgroep en hun begeleiders creëerden we oplossingen die echt werken. Ook het lopende Interregproject, Parels in Helende Landschappen, verkent hoe zorginstellingen op een inclusieve manier open kunnen worden gesteld voor bezoekers, met respect voor de bewoners.
Op Wereldtoerismedag is het niet alleen tijd om stil te staan bij de geboekte vooruitgang, maar ook bij de uitdagingen die nog voor ons liggen. Toerisme kan menselijker, duurzamer en winstgevender worden door inclusie serieus te nemen. Want inclusie is niet alleen maatschappelijk noodzakelijk—het is ook zakelijk slim.
Dr. Marco Scholtz is een ervaren onderzoeker in toerismestudies aan de Thomas More Hogeschool, met expertise in reismotivatie en -gedrag, cultuurtoerisme en inclusie voor mensen met cognitieve uitdagingen.
Vicky Steylaerts is een onderzoeker aan de Thomas More Hogeschool met 15 jaar ervaring binnen de toerismesector, gespecialiseerd in service design en storytelling. Ze richt zich op het verbeteren van beleving van bezoekers door middel van innovatie.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier