‘Maak een bezoek aan Auschwitz verplicht voor de schoolgaande jeugd’

‘Het sluipend gif van uitsluiting, beschuldigen, criminaliseren en ontmenselijken van bevolkingsgroepen is nog lang niet verdwenen’, schrijft Kamerlid Nahima Lanjri (CD&V) op de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust.

Ze was een jonge joodse vrouw uit Borgerhout. Op een avond maakte ze de ‘overtreding’, althans volgens de onmenselijke normen van de nazi’s, iets te lang buiten haar huis te zijn. Ze werd gearresteerd, getransporteerd naar Auschwitz en eindigde daar in de gaskamer. Haar verhaal hangt in de Belgische zaal van het vernietigingskamp in Polen.

Op een koude lentedag vorig jaar werd ik in Auschwitz met haar lot geconfronteerd. Het maakte een heel diepe indruk op me, net als de barakken, de ovens, de koffers, de treinsporen, de hele onwaarschijnlijke, onmenselijke site van Auschwitz. Joden, homo’s, zigeuners, ‘andersdenkenden’ werden er meedogenloos en systematisch geëlimineerd. Mijn gevoel die dag? Op deze plek eindigde de wereld.

Een bezoek aan Auschwitz, verplicht in het lessenpakket voor onze schoolgaande jeugd? Ik ben pro. Wie zelf ziet wat er in de concentratiekampen is gebeurd, vergeet dat nooit meer. En het is al even belangrijk dat we de Holocaust-slachtoffers blijven herdenken, eeuwig en voor altijd.

Maar hebben wij intussen iets geleerd? Leven we nu in een holocaustvrije wereld? Zijn er geen varianten op Auschwitz? Wie ‘neen’ antwoordt, zit te veel op het positieve Facebook of kijkt enkel naar pretprogramma’s op tv. Niet gezien, de barbarij van IS in het Midden-Oosten? Niet gezien, het slachten van de Rohynga, de grotendeels islamitische etnische minderheid in Myamar? Niet gezien, de hel van Soedan? Niet gezien, de haatcampagne tegen de nieuwe Miss België omdat ze Aziatische roots heeft?

Auschwitz leerde me dat het hele verhaal begon met het uitsluiten en beschuldigen van mensen en bevolkingsgroepen. Ze werden ontmenselijkt. Op de duur was een meerderheid het eens met die ontmenselijking, of keek ze minstens de andere kant op.

Allemaal voorbij dat soort dingen? Wat moesten de ouders van nieuwjaarsbaby Asel in Wenen alweer incasseren? Een foto van hem in de krant met zijn moeder Naime die een hoofddoek draagt, leidde tot een lawine van haatberichten op de sociale media. Dat overkwam ook de nabestaanden van de 15-jarige Vlaamse jongen Ramzi uit Genk die in de zomer van 2016 stierf na een ongeval met een quad op vakantie. Waarom? Hij werd niet gezien als een landgenoot maar als ‘een Marokkaan’. Waren we allemaal even verontwaardigd? Of keken we de andere kant op? Dat sluipend gif van uitsluiting, beschuldigen, criminaliseren en ontmenselijken van bevolkingsgroepen is nog lang niet verdwenen.

‘De Holocaust begon met wat er op straat werd gezegd, met de eerste steen die werd gegooid naar een joodse winkel en doordat mensen gewoon doorliepen en niet reageerden’, zei Yuli-Yoel Edelstein, voorzitter van de Knesset, deze week tijdens een herdenkingsmoment in de Kamer.

Stigmatiseren, polariseren, beledigen. Laat ons niet opnieuw dezelfde fout maken, eraan mee te doen of de andere kant op te kijken. Ouders, leerkrachten, academici, journalisten, werkgevers, vakbonden, artiesten, politici: hou het niet bij een herdenking. Wees mee activist vandaag tegen elke vorm van extremisme, uitsluiting en ontmenselijking. Nooit meer Auschwitz, in geen enkele versie.

De kleinkinderen en achterkleinkinderen van de jonge Borgerhoutse vrouw die na een avondje uit stierf in een gaskamer hadden vandaag mijn buren kunnen zijn.

Nahima Lanjri is volksvertgenwoordiger voor CD&V in de Kamer.