‘Hoe is het mogelijk dat scholen wegens geldgebrek op vrijwilligers rekenen?’

‘Het onderwijs heeft dus dringend nood aan een doorgedreven professionalisering’, schrijft Stijn Van Hamme (UGent). ‘Zouden wij in bijvoorbeeld een woonzorgcentrum aanvaarden dat familieleden klusjes moeten opknappen?’

Onlangs luidden enkele scholen de alarmbel. Wegens gebrek aan werkingsmiddelen zetten zij ouders van leerlingen of familieleden van het personeel in om klusjes uit te voeren. Een praktijk die in het onderwijs vaak voorkomt. Zo worden zelfs leerkrachten tijdens de zomervakantie ingeschakeld om te komen klussen in hun school.

Deze praktijk stemt tot nadenken. Men kan tevreden zijn dat personeelsleden en ouders zich betrokken genoeg voelen bij een school om hun vrije tijd (deels) op te offeren – een gedachtegang die ook Vlaams minister van Onderwijs Crevits (CD&V) lijkt te volgen.

Deze belangeloze inzet is dan niet meer dan een teken van diepe verbondenheid en van de wil om alles te doen voor de school in kwestie. Bovendien is deze praktijk zo oud als de straat: altijd al hebben ouders en personeelsleden zich zo geëngageerd. Dit alles uit bezorgdheid en om kinderen in de best mogelijke omstandigheden les te laten volgen. Bovendien past dit volledig in het beeld van het onderwijs als een leuke, gezellige wereld.

Anderzijds moeten we de vraag stellen of we het hier in plaats van over belangeloze inzet niet beter hebben over een verregaand amateurisme in het onderwijs.

Zouden wij in bijvoorbeeld een woonzorgcentrum aanvaarden dat familieleden klusjes moeten opknappen? Klaar om een verstopt toilet te ontstoppen? Vandaag gebeurt dit in het onderwijs.

Hoe is het mogelijk dat scholen wegens geldgebrek – een gebrek aan werkingsmiddelen – op vrijwilligers moeten rekenen?

Een eenduidig en eenvoudig antwoord ligt niet voor de hand. In bepaalde gevallen zal het zonder twijfel kloppen dat budgetten niet correct worden aangewend. Er bestaan zeker scholen waar de directie liever investeert in een luxueuze bureaustoel dan in de infrastructuur, al is dat eerder uitzonderlijk.

De kern van het probleem ligt bij de nodeloos complexe structuur van het Vlaamse onderwijslandschap. De bestaande budgetten moeten verspreid worden over zoveel spelers dat er voor de scholen zelf mogelijk te weinig effectief budget overblijft. Alle structuren – van koepels tot netten – passeren langs de bron. Verder zijn er ook nog verschillende bloempot-funties binnen de scholengemeenschappen die ook met een deel van de koek gaan lopen. Aan het einde van de rit blijft hierdoor voor de kernparticipanten van het onderwijs – leerkrachten en leerlingen – te weinig geld over.

Het onderwijs heeft dringend nood aan een doorgedreven professionalisering, net zoals de zorgsector die jaren geleden doormaakte.

Enerzijds moet er gesnoeid worden in het aantal structuren. Waarom zouden we niet evolueren naar één onderwijsnet? Dit kan gradueel verlopen: eerst alle door de overheid georganiseerde netten te fuseren en tot slot door de door levensbeschouwingen opgerichte netten hierin te integreren. Op deze manier komt al een pak budget vrij dat rechtstreeks naar de scholen kan vloeien.

Anderzijds kunnen ook de scholengemeenschappen hertekend worden. Schaf bloempotfuncties die een mooi loon opstrijken voor inhoudelijk lege functies af. Sommige van deze taken kunnen immers perfect door de overheid zelf uitgevoerd worden. Opnieuw komt er zo geld vrij voor onze scholen.

Een dergelijke ingreep zal uiteraard veel tegenwind krijgen, maar het is aan onze politici om moed te tonen en deze doortastende ingrepen door te voeren. Wij zijn het verplicht aan onze kinderen.

Stijn Van Hamme is lesgever Frans aan de UGent en werkt als praktijkassistent binnen de opleiding Bestuurskunde en Publiek Management. Hij gaf ook verschillende jaren Frans in het secundair onderwijs en is politiek actief bij Vlaams Belang.