Het begrotingsakkoord gefileerd: ‘Voor N-VA lijkt de oogst toch mager’

Premier Charles Michel (MR) verspreidde vannacht witte rook over het begrotingsakkoord voor volgend jaar, met afspraken over de arbeidsmarkt en het Arcodossier, maar niet over de F-16’s. ‘Dit akkoord is symptomatisch voor het begrotingsbeleid van Michel’, vindt professor politicologie Dave Sinardet (VUB).

Meer tekst en uitleg volgt dinsdag om 11 uur tijdens een persconferentie in de persbunker van de Wetstraat 16, maar de belangrijkste aspecten van het begrotingsakkoord zijn al bekend (lees meer). Zo is er de jobsdeal, waarmee de premier een mouw wil passen aan de mismatch op de arbeidsmarkt, en zijn er ook afspraken gemaakt over het Arco-dossier en een vierde speler op de telecommarkt, maar nog niet over de vervanging van de F-16’s. Vier vragen aan professor politicologie Dave Sinardet (VUB).

CD&V-vicepremier Kris Peeters pakt uit met een akkoord over de vergoeding van Arco-coöperanten, een deal die bovendien volgens hem geen goedkeuring van Europa nodig heeft. Is dat geloofwaardig?

Dave Sinardet: ‘Wel, de stelling van Peeters wordt al meteen tegengesproken door MR-Kamerfractielieder David Clarinval, die beweert dat er wel groen licht van de Europese Commissie nodig is. De regering heeft nog geen persconferentie gehouden en de partijen zijn het al oneens over een cruciaal element.

‘Nu, ik ga ervanuit dat er achter de schermen informele contacten met Europa zijn geweest zodat men inschat dat deze deal zal kunnen passeren. Waarom zou Peeters anders zo zeker van zijn stuk zijn?’

‘Voor CD&V is zo’n Arco-deal natuurlijk dé trofee in dit begrotingsakkoord, maar intussen hebben ze al zo vaak aangekondigd dat ze die hadden zonder dat ze hem echt thuis brachten. Uiteindelijk betalen ze telkens opnieuw voor iets dat al in het regeerakkoord was afgesproken.

‘Voor N-VA is dit moeilijker te slikken. Als de deal er werkelijk komt, zou het ook ingaan tegen wat voorzitter Bart De Wever onlangs nog met veel stelligheid verkondigde, namelijk dat hij niet meer geloofde dat de Arco-coöperanten ooit geld zullen terug zien.’

De vraag is dan: welke ’trofeeën’ halen N-VA en Open VLD binnen?

‘Voor N-VA lijkt de oogst toch nogal mager. Er is vooral de aanpassing van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen. De partij dringt al langer aan op een beperking van de uitkering in tijd, maar dat komt er niet. Wel wordt die de eerste zes maanden opgetrokken, om vervolgens sneller te dalen. Dat moet, voor alle duidelijkheid, een budgetneutrale maatregel zijn: er wordt dus niet bespaard. Maar het moet ook nog uitgewerkt worden, de concrete modaliteiten blijven vaag. Zo moet de regering nog uitklaren wat er wordt opgetrokken: de 65 procent van het laatste loon, het plafond van 2.619 euro of allebei? Als dat alleen het plafond is, heeft dat geen gevolgen voor mensen met een lager loon en dat zou dan weer sociale vragen oproepen. Weer voer voor conflict dus.

‘Ook de verstrenging van het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT), het vroegere brugpensioen zou je als een N-VA-maatregel kunnen zien, maar van afschaffing is helemaal geen sprake en de verhoging van de leeftijd (volgend jaar vanaf 59 jaar en vanaf 2020 vanaf 60 jaar, nvdr.) was eigenlijk al afgesproken.

‘De belangrijkste nieuwigheid in dit akkoord is in feite de vierde licentie voor de telecommarkt en dat is dan weer een pluim op de hoed van Open VLD.’

CD&V’er Hendrik Bogaert laakt in Knack de manier waarop de regering-Michel haar boekhouding doet: onzekere inkomsten worden te snel ingeschreven, negatieve cijfers weggelaten. Heeft hij gelijk, volgens u?

‘Het begrotingsbeleid is duidelijk een van de zwakste punten van deze regering en daar is ook dit akkoord symptomatisch voor. Volgens het Monitoringcomité moest Michel op zoek naar 2,6 miljard euro om de begroting op de rails van Europa te houden, maar je kan je afvragen of ze dat hiermee ook zullen waarmaken. Zo moet een flink deel van de arbeidsdeal komen, maar het is lang niet zeker dat die ook effectief zo snel meer mensen aan het werk zal krijgen. Daarnaast zijn er de typische klassiekers, zoals meer geld voorzien uit de bestrijding van sociale en fiscale fraude, waarvan de opbrengst onzeker is, en nog enkele andere truken van de foor’.

‘Dan moet je toch vaststellen dat deze regering inderdaad gefaald heeft in vergelijking met de beloftes tijdens de verkiezingscampagne en de regeringsvorming: geen begroting in evenwicht, een taxshift die niet budgetneutraal is maar integendeel geld kost en te optimistische ramingen.’

Kortom: een flauw akkoord?

‘Er zijn alleszins nog heel wat losse eindjes, een aantal zaken die nog onduidelijk en vaag zijn en waarover dus nog onderhandeld moet worden, nota bene in een verkiezingsjaar. Dat geldt niet in het minst voor het F-16-vervangingsdossier: daarover is nog geen akkoord bereikt en dat wordt dus nog een zware beslissing die nog wacht in lastige tijden.’

‘Natuurlijk wil de premier hiermee graag laten zien dat er nog beslist wordt – en Bart De Wever tegenspreken wanneer die zegt dat ‘de dash uit deze ploeg is’ – maar dat roept toch nog heel wat vragen op. Bovendien is een zomerakkoord makkelijker te onderhandelen: het is een pak rustiger want veel politici zijn met vakantie, ook kranten- en magazineredacties draaien op een lager pitje en ook op tv verkeren de duidingsprogramma’s in zomermodus. Met andere woorden: binnen enkele weken of maanden zal de echte waarde van dit akkoord duidelijk worden.

‘Vorig jaar bleek dat het zomerakkoord om water en vuur te verzoenen zoveel mist had gespuid dat het moest heronderhandeld worden in een winterakkoord. De Vlaamse regering is trouwens in hetzelfde bedje ziek. Al doet zij nog “beter”: het Vlaams zomerakkoord begint al af te brokkelen nog voor de ministers op vakantie zijn vertrokken.’