‘Geen gelukkige eerste verjaardag voor de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije’

‘Ook één jaar na het afsluiten van de vluchelingendeal met Turkije kan dat land niet beschouwd worden als een veilig land voor mensen op de vlucht’, schrijft een groep organisaties die werkt rond migratie. Ze vragen de Belgische regering om werk te maken van veilige toegangswegen.

Morgen, 18 maart 2017, is het de eerste verjaardag van de EU-Turkije deal. Maar is het wel een gelukkige verjaardag?

Op deze dag willen we het wrange beleid aan de kaak stellen van het verschuiven van de verantwoordelijkheid voor de bescherming van vluchtelingen naar landen buiten de EU. Landen die voor hen absoluut niet veilig zijn.

Alle Europese staatshoofden tekenden exact één jaar geleden, op 18 maart 2016, de overeenkomst die bekend staat als de EU-Turkije deal. Het verbindt Turkije om alle asielzoekers die Europa via Turkije bereiken terug te nemen. In ruil daarvoor krijgt het land onder andere drie miljard euro aan hulp, bedoeld om de situatie van vluchtelingen op Turks grondgebied te verbeteren. Verder is afgesproken dat de EU één Syriër opneemt voor elke naar Turkije teruggestuurde Syrische asielzoeker.

Turkije kan absoluut niet beschouwd worden als een veilig land voor mensen op de vlucht.

Evaluatie?

Toch ziet het er niet naar uit dat de EU-Turkije deal snel opgeschort zal worden. Het akkoord wordt een succes genoemd door Europese beleidsmakers. Een evaluatie van de deal komt niet op gang. Het aantal aankomsten op de Griekse eilanden daalde sinds de deal immers pijlsnel. Ook al zorgt het geenszins voor een eigenlijke bescherming van mensen op de vlucht, en holt Europa met deze uitbesteding aan een land dat de mensrechten schendt, haar eigen mensenrechtenbeleid en solidariteitsprincipes uit.

Sterker, Europa hanteert de deal als blauwdruk om samenwerking met ook andere niet-Europese landen vormen te geven, zoals Libië. Zo besliste de EU onlangs om alvast meer te investeren in de ondersteuning van Libië ’s grenscontrole, om te helpen tegengaan dat mensen het land binnenkomen of verlaten. Mensenrechtengroeperingen als Amnesty International rapporteren al jaren over toenemende wetteloosheid en dreiging van gewapende groeperingen in Libië. Migranten zijn er op grote schaal slachtoffer van moord, willekeurige arrestaties, marteling, verkrachting, seksueel geweld en dwangarbeid.

En de EU werkt verder aan een reeks van ‘migratie compacts’ met landen als Soedan en Ethiopië. Hulp, handel en andere fondsen worden aangeboden voor medewerking om het aantal migranten dat de EU-kusten bereikt te verminderen.

Door te investeren in regimes die bekend staan om hun schendingen van de mensenrechten wordt de EU medeverantwoordelijk voor conflicten en vervolging. Bij dit soort deals worden respect voor de mensenrechten, de beginselen van de rechtsstaat en beschermingsmechanismen nauwelijks in aanmerking genomen. Ze leiden er toe dat vluchtelingen in onveilige landen blijven of andere, gevaarlijkere routes opzoeken. Zij worden ontmoedigd, of het wordt hen onmogelijk gemaakt, om de oversteek naar Europa te maken. Ze riskeren hun leven misschien niet op zee, maar veilig zijn ze niet.

De rol van de EU in de wereld verandert en het politieke klimaat verhardt. Maar tegelijkertijd zijn vele Europese burgers bereid hun deur en hart te openen voor vluchtelingen. Onlangs riepen burgers in Nederland en België de EU-leiders op om hun belofte te houden om duizenden vluchtelingen uit Griekenland en Italië over de lidstaten te verdelen. Vorige maand gingen 160 000 demonstranten de straat op in Barcelona vóór het opnemen van meer vluchtelingen. Zij kiezen ervoor om een Europa te worden dat nog steeds haar Nobelprijs voor de Vrede van 2012 verdient.

18 maart mag dan geen gelukkige verjaardag zijn; op de 60e verjaardag van de EU, op 25 maart 2017, pleiten wij met een groeiend aantal mensen en met aandrang voor een Europa dat haar verantwoordelijkheid voor vluchtelingen nadrukkelijk terug zelf opneemt en onderling deelt. Veilige legale toegangswegen uitbouwen is een werkbaar alternatief in een migratiebeleid dat de mensenrechten respecteert. Dit kan door meer mensen uit vluchtelingenkampen buiten de EU uit te nodigen, door het verlenen van meer humanitaire visa, en door het versoepelen van de criteria voor gezinshereniging.

11.11.11, Amnesty International, Begijnhofkerk Brussel, CAW Antwerpen, CNCD, Dokters van de Wereld/Médecins du Monde, Liga voor Mensenrechten, Limburgs Platform Vluchtelingen vzw, Merchtem Multicultureel, Minderhedenforum vzw, ORBITvzw, vzw SOCK, Vluchtelingenwerk Nederland, Solentra vzw asbl, VLOS vzw, Vluchtelingenwerk Vlaanderen/ Flemish Refugee Action, Werkgroep Vluchtelingen Gent