‘Als Griekenland fors mag bezuinigen op defensie komt er ruimte voor een sociaalecologisch toekomstproject’, schrijft Dirk Holemans van Oikos in onze nieuwe reeks ‘De Doordenkers van Knack.be’. Hij wijst op een Griekse fout uit het verleden: ‘Het land kocht veel te veel wapens.’
Terwijl de boodschap van de Trojka tegenover de Griekse regering steeds minder verschilt van oorlogstaal, vergeten we welke rol oorlogstuig kan spelen in de redding van Griekenland. Als het land fors mag bezuinigen op defensie komt er ruimte voor een sociaalecologisch toekomstproject.
Laat ons eerst wijzen op een foute keuze van Griekenland uit het verleden: het land kocht veel te veel wapens. Het was rond 2010 een van de grootste wapenimporteurs ter wereld. Gelukkig is die piek van 11,6 miljard dollar ondertussen gedaald tot 5,6 miljard dollar of iets meer dan 2 procent van het Griekse bruto binnenlands product. Maar da’s dus nog het dubbele van heel wat Europese landen zoals België of Nederland.
‘Europa levert nu wapens en cynisme aan Griekenland. Dat moeten windmolens en hoop worden’
De hamvraag is natuurlijk wie er baat heeft bij deze Griekse defensie-uitgaven. De winnaars blijken naast de Verenigde Staten vooral Nederland, Frankrijk en Duitsland. Duitsland is hier koploper als leverancier van zo’n vijftien procent van de Griekse wapenaankopen. Het blijft opmerkelijk dat Europa, met Duitsland op kop, toen het in 2010 zware besparingen eiste van Griekenland, en niet het minst in het sociaal beleid, de geplande defensie aankopen niet in twijfel trok. Griekenland kocht, naast voor 1,7 miljard Duitse tanks, zes Duitse duikboten (kostprijs per stuk 1,3 miljard euro) en bestelde ook nog eens zes Franse fregatten.
Is het niet vreemd om zo’n aankopen te laten passeren als je weet dat Griekenland ze niet kan betalen? En wat is het verband met het gegeven dat vooral banken uit Frankrijk, Duitsland en Nederland destijds roekeloze leningen toekenden aan het land van de Acropolis. Ondertussen weten we dat negentig procent van het reddingsbudget van de Trojka de laatste jaren bestond uit leningen zodat Griekenland haar leningen aan dezelfde banken kan herfinancieren, ten koste van de Griekse belastingbetaler.
‘Griekenland zal nog jarenlang zware leningen moeten afbetalen voor haar militaire aankopen. Voor wapens die totaal overbodig zijn voor de heropbouw van het land.’
Wat betekent deze analyse? Griekenland zal nog jarenlang zware leningen moeten afbetalen voor haar militaire aankopen. Voor wapens die totaal overbodig zijn voor de heropbouw van het land. Terwijl met de juiste investeringen, Griekenland in een goede uitgangspositie zit om werk te maken van een duurzame economie, waarbij het een duurzame economische ontwikkeling kan koppelen aan een sterk klimaatbeleid.
‘De Trojka is blijkbaar niet geïnteresseerd in duurzaamheid of klimaatbeleid.’
Dat valt ook te lezen in een rapport dat twee Duitse milieu-instituten voor de Europese Commissie verleden jaar schreven over Griekenland: ‘een toenemend aantal maatregelen op vlak van energie-efficiëntie zou de sleutel kunnen zijn om de energie-armoede te verminderen door de energiefactuur van de consumenten te doen dalen en tezelfdertijd lokale tewerkstelling te creëren. … Bovendien zou de succesvolle toepassing ertoe kunnen leiden dat Griekenland haar doelstellingen haalt op vlak van broeikasgassen‘. In hetzelfde rapport lezen we ook, en jammer genoeg niet onverwacht, dat het economisch aanpassingsprogramma geen enkele maatregel gericht op energie-efficiëntie vermeldt’. De Trojka is blijkbaar niet geïnteresseerd in duurzaamheid of klimaatbeleid.
Griekenland heeft nochtans een historische achterstand in te halen op vlak van hernieuwbare energie. De laatste jaren voert het een inhaaloperatie uit. Toch is het onwaarschijnlijk dat het haar 2020 doelstelling van 18 procent hernieuwbare energie haalt. Daartoe lijkt een krachtige overheidsinstelling noodzakelijk. Maar Griekenland werd verplicht om haar Publieke Energiemaatschappij te privatiseren. De redenen om cynisch en boos te worden over het huidig Europees beleid lijken onuitputtelijk.
‘Wat kan Merkel erop tegen hebben dat de Grieken investeren in hun versie van de Duitse Energiewende’
Nochtans is een ander beleid mogelijk. Griekenland is het land van zon, wind en zee, met ook nog veel warmte in de bodem. Het bezit dus alle troeven om de huidige energie-armoede– meer en meer Grieken kunnen hun energiefactuur niet meer betalen- te vervangen door een energie-democratie: burgers die hun eigen energie opwekken in een gedecentraliseerd energiesysteem. Dat is geen utopie, in Denemarken, Nederland maar vooral Duitsland gebeurt het. Ik kan me niet voorstellen wat Merkel erop tegen kan hebben dat de Grieken investeren in hun versie van de Duitse Energiewende?
En zo’n energietransitie heeft alles te maken met economie en centen. Griekenland is nu als land erg afhankelijk van fossiele brandstoffen, waarvan het een groot deel importeert. En het gebruikt voor elektriciteitsproductie ook binnenlandse bruinkool, zowat de vuilste fossiele brandstof (met meer dan een derde meer uitstoot van CO2 dan een klassieke steenkoolcentrale).
Hoog tijd dus voor een Europese Green New Deal voor Griekenland: een investeringsplan dat maakt dat Griekenland tot de helft van zijn energie haalt uit hernieuwbare bronnen. De bouw van deze installaties, windmolens en zonnepannelen, creëert lokale tewerkstelling en kan ervoor zorgen dat Griekenland jaarlijks miljarden minder moet besteden aan zijn energievoorziening, wat het begrotingstekort en de negatieve handelsbalans zou verkleinen. Waardoor Griekenland ook tegelijk veel minder broeikasgassen uitstoot. De druk op de euro én het klimaat zouden verminderen.
Te veel wapentuig en te weinig hernieuwbare energie
Zoals de Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz recent nog scherp stelde, mikt de Trojka bewust op de afbraak van de Griekse democratie. Europa levert nu cynisme en wapens aan Griekenland. Dat moet veranderen in hoop en windmolens. En voor die transitie is er geld. Want Griekenland heeft te veel tanks en te weinig windmolens, te veel wapentuig en te weinig productie aan hernieuwbare energie.
Daarom een eenvoudig voorstel: als er Europese landen zijn die toch nog willen investeren in een fregat of tanks, dat ze gewoon de Griekse bestellingen overnemen. Tezelfdertijd kunnen de Grieken al hun overtollig wapentuig verkopen tot ze op het niveau van Nederland of België zitten. Niet alleen een slimmer beleid, maar vooral ook humaner dan zoals nu ziekenhuizen te moeten sluiten. Deze eenvoudige beslissingen kunnen miljarden euro’s opleveren, onmiddellijk ter beschikking te stellen aan coöperaties zodat de Griekse burgers en gemeenten hun democratie en economie weer in eigen handen kunnen nemen.
Zij krijgen hun trots terug, en wij hoeven ons niet meer elke dag te schamen om vandaag Europeaan te zijn.
De Doordenkers van Knack.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier