‘Een argument als ‘Brave burgers hebben niets te vrezen’ maakt de privacy kapot’

‘Nee, de nieuwe camerawet brengt ons nu nog niet naar de ultieme politiestaat. De Big Brother-praat van Jan Jambon doet dat helaas wel’, schrijft Maurits Vande Reyde.

Even een bekentenis: ik ben een liberaal en vind gerichte camerabewaking nuttig. Je kan er vrijheid mee beschermen. Op plaatsen waar ze slim worden ingezet, daalt de criminaliteit. Dat er een wet is om dat allemaal strikt af te bakenen, prima zo. Alleen: zo’n wetten moet er net voor zorgen dat de privacy overeind blijft in plaats van ze af te kalven.

Laat dat nu net zijn wat minister Jan Jambon met zijn Big Brother-praat afgelopen week helemaal verkeerd deed. Een bloemlezing: ‘Wie tegen meer camera’s is, leeft in de 19^e eeuw en laat terroristen winnen’. Of nog: ‘Aan een shampoo ruiken in de winkel willen we niet, daarvoor zijn meer camera’s nodig’. En de hoofdvogel: ‘Brave burgers hoeven niets te vrezen.’

Bof. De Nederlandse komiek Arjen Lubach vond speciaal voor dat genre privacy-verkrachting de term ’terrorisme-schwalbe’ uit: je doet het lijken alsof voorstanders van privacy aan dezelfde kant staan als zij die de samenleving veel kwaad willen doen. Want wie zo bezorgd is over privacy, die moet wel iets te verbergen hebben, toch? Handig retorisch trukje. Na een tijd kan je zo alle weerstand tegen meer politiestaat kapot slaan.

https://www.youtube.com/channel/UCdH_8mNJ9vzpHwMNwlz88Zw270480https://i.ytimg.com/vi/SdASXiLdOzk/hqdefault.jpgvpro zondag met lubach

Dat is helaas geen alleenstaand geval. Overal in Europa staat privacy hevig onder druk. In Nederland wordt er deze week gestemd over de sleepwet. Daarmee kunnen veiligheidsdiensten alle data onderscheppen die ze nuttig vinden. Niet alleen van verdachten, ook van mensen die toevallig in hun buurt kwamen. Iedereen wordt zo verdacht. Ook daar hoor je het ‘Brave burgers moeten niets vrezen’-argument. Van een liberale regering dan nog wel. Het wordt tijd om deze sluipmoordenaar van de privacy te doorprikken.

Mensen die dit argument gebruiken gaan er vanuit dat privacy bestaat om foute dingen te beschermen. Dat is niet zo. Privacy is een inherent mensenrecht. Noodzakelijk om een menswaardig leven te leiden. Het zorgt voor waardigheid en respect. Van douches waar we niet in gefilmd willen worden tot gesprekken die tot de privésfeer behoren en we daar willen houden. Nu we allemaal een paar gigabyte aan privacy in onze broekzak dragen, moet de overheid daar meer respect dan ooit voor tonen. Het kan me niet schelen dat veiligheidsdiensten die informatie enkel ter goeder trouw gebruiken. Ooit komt er misschien een regime aan de macht die daar minder vrolijk mee omspringt.

Daarom heeft niemand het recht dat terrein binnen te dringen. Journalisten niet. Machtige sociale media platformen evenmin. En sorry, mijnheer Jambon: u als overheid mag dat nooit hebben. Het is gek dat de overheid stoer op zijn borst klopt over privacy rechtszaken tegen Facebook, terwijl het in zijn eigen communicatie tien keer harder ten aanval trekt tegen privacy. Mocht Marck Zuckenberg de uitspraken van Jambon doen: het kot zou te klein zijn.

Een vrij bestaan betekent dat we allemaal een plaats kunnen hebben die onbetreedbaar is voor de ogen van anderen. Niemand mag daarom ooit per definitie zomaar verdacht zijn. Heeft u vandaag in uw neus gepeuterd? Een snelle e-mail gestuurd? Een ongepaste opmerking over een collega-minister misschien? U zal al gauw merken: er bestaan geen brave burgers. Iedereen heeft iets te vrezen. Daar dient privacy voor. Niet om foute dingen te verbergen. Wel om ieders waardigheid te beschermen.

Bij ons blijft het voorlopig bij stoere retoriek. De nieuwe camerawet bevat een heleboel wettelijke grendels waar en wanneer cameratoezicht is toegelaten. Jammer genoeg sluit het de deur niet voor wanneer iemand ooit die grendels zou willen wegnemen. Iemand die vindt dat privacy er enkel is om niet-brave burgers te beschermen, bijvoorbeeld.

De retoriek van Jambon toont hoe akelig dichtbij die dreiging blijft. Een volgende aanpassing van de camerawet moet die deur definitief sluiten in plaats van verder open te doen. Want zoals Edward Snowden zei: beweren dat je je geen zorgen moet maken over het recht van privacy wanneer je niets te verbergen hebt, is zoals het recht op vrije meningsuiting overboord gooien omdat je niet te zeggen hebt”.