‘De verkeerde tax-shift: gepensioneerden betalen meer belasting, GDF Suez minder’

In zijn bijdrage voor het schaduwparlement neemt Peter Mertens de fiscale politiek van minister Van Overtveldt op de korrel. Mertens hekelt het feit dat de regering een grote belastingvermindering toekent aan de Parijse lobby rond GDF Suez Electrabel, terwijl de gepensioneerden in ons land net méér belastingen zullen moeten betalen omdat hun korting niet geïndexeerd wordt.

Morgen stelt de nieuwe minister van Financiën, Johan Van Overtveldt, zijn beleidsnota voor. Een visietekst op het financieel beleid de komende jaren. Er moet “fiscale stabiliteit” komen voor “de investeerders en de ondernemingen”, zo lezen we. En daarmee is de veelbesproken tax-shift afgeserveerd.

De achterpoorten van ons fiscaal stelsel blijven wagenwijd open staan. Achterpoorten ter grootte van die van de Herald of Free Enterprise, en we weten allen hoe het met dat schip is vergaan. Dat betekent dat het systeem van notionele interesten blijft bestaan, net als andere aftrekposten zoals de vrijstelling van de meerwaarde op aandelen, en het mechanisme van de definitief belaste inkomens. De drie grote families achter het bierimperium AB InBev, de families de Spoelberch, de Mevius en Van Damme, maken er gretig gebruik van. AB InBev realiseerde vorig jaar een winst van 1,7 miljard euro waarop zij geen enkele centiem belastingen betaalde. De fiscale specialisten van Big Beer zorgden ervoor dat het wettelijke belastingtarief van 33,99 procent, ofte 594.470.484 euro aan belastingen, tot 0 werd herleid. De fiscale stabiliteit voor AB InBev betekent dat de overheid een half miljard euro aan belastinginkomsten misloopt. Dat geld dient voor jobcreatie, zo roepen onze ministers. In werkelijkheid vloeit het naar de grote aandeelhouders. AB Inbev keerde vorig jaar 3,28 miljard euro uit aan dividenden, dat is bijna tweemaal de winst van dat jaar. De biergigant putte daarvoor uit de winsten van de voorbije jaren. De fiscale stabiliteit die deze regering belooft betekent dat de miljarden euro’s die door openstaande achterpoorten worden misgelopen, rechtstreeks belanden bij het vermogen van de upper-class. Families zoals de Spoelberch, die hun vermogen via allerlei constructies in Luxemburg parkeren.

“Het Belgisch probleem is niet budgettair, maar in de eerste plaats fiscaal”

Is AB Inbev een geïsoleerd geval? Vorige maand maakte onze studiedienst voor het vijfde jaar op rij een top 1.000 op van de winsten en de belastingen van de Belgische bedrijven. Daaruit blijkt dat er inderdaad fiscale stabiliteit bestaat voor de allergrootste ondernemingen, maar dan wel op een heel laag niveau. De gemiddelde aanslagvoet van de duizend meest winstgevende Belgische bedrijven blijft ver onder de 10 procent liggen. Vorig jaar bedroeg die aanslagvoet nauwelijks 6,7 procent. Een korting van meer dan 13 miljard euro, ten aanzien van de wettelijke aanslagvoet. 13 miljard, dat is een cijfer met negen nulletjes erachter, en het is op zich voldoende om alle aangekondigde besparingen terug te schroeven.

Het fenomeen wordt geanalyseerd door professor Michel Gevers, die vorige week een opmerkelijke opinie publiceerde: “Reagan en Thatcher kwamen eens tot het besluit dat het onaanvaardbaar was dat de rijksten evenveel belastingen zouden betalen als de middenklasse. Europese leiders zijn hen gevolgd en hebben belastingontwijking georganiseerd, ook in ons land. Gedurende 12 jaar heeft Didier Reynders mechanismen in het leven geroepen of versterkt die het mogelijk maken dat de allerrijksten en de bedrijven met de grootste inkomsten bijna geen belastingen betalen. Zo werd België een paradijs voor de allerrijksten, en een land van belastingwoede voor de anderen. Het Belgisch probleem is dus niet budgettair, maar in de eerste plaats fiscaal.”

De bakkers, kleermakers, elektriciens, bloementelers, caféhouders, kappers, schoonheidsspecialisten en garagisten die een NV of BVBA hebben opgericht, hebben net zo min als de kleine KMO’s het grote eigen vermogen om de notionele interesten te laten spelen. Zij staan onder voortdurende concurrentie van de multinationale spelers op hun terrein. Maar daar waar hun mastodont-concurrenten slechts 6,7 procent vennootschapsbelasting betalen, betalen zij vaak meer dan 20 procent vennootschapsbelasting, of gewoon de volle pot van 33,99 procent. De fiscale stabiliteit van de regering bevordert de grootste spelers, en dat is ook ten nadele van de zelfstandige middenklasse van ons land.

Midden-Brabant of niet Midden-Brabant: Parijs krijgt de cadeau’s

De regering maakt alvast één uitzondering op de beloofde fiscale stabiliteit voor ondernemingen. Er komt een verandering voor Electrabel. De elektriciens halen hun slag thuis, en dat is des te opmerkelijker in een regering die door de N-VA wordt gecontroleerd. Toen de kerncentrales eindelijk waren afgeschreven behield Electrabel haar hoge prijzen en zo kan ze jaar na jaar nucleaire woekerwinsten behalen. Na veel protest werd uiteindelijk een bescheiden nucleaire taks op die woekerwinsten geheven, tot onvrede van de elektriciens. En kijk, nu blijkt uit een de beleidsnota van minister van Energie Marghem dat de rechtse regering van plan is om de nucleaire rente te verlagen. “Op een moment dat Electrabel & co al jarenlang weigeren te investeren in broodnodige elektriciteitscentrales en niet eens meer kunnen garanderen dat het licht blijft branden deze winter, op een moment dat Electrabel een verdubbeling van de energieprijzen niet uitsluit, precies op dát moment beslist de regering om Electrabel méér winst te laten maken”, zo reageert energie-watcher Tom De Meester (PVDA) terecht. De nucleaire rente wordt ondertussen geraamd op 830 miljoen tot 1 miljard euro.

Terwijl een aantal leden van de regeringspartijen volop bezig zijn om de problemen van de 21^ste eeuw aan te pakken, en de provincie Antwerpen te herdopen tot midden-Brabant, worden de eigenlijke beslissingen in Parijs genomen.

Een dove heeft gehoord hoe een stomme heeft verteld hoe een blinde heeft gezien hoe een lamme heeft gelopen

En wat betekent de fiscale stabiliteit voor de zwaarst belaste inkomens, die uit arbeid? Het betekent dat de belastingdruk hoog blijft, maar dat de gezinnen steeds minder terug krijgen voor de belastingen die ze betalen. De kinderopvang wordt duurder; water en elektriciteit worden duurder; trein, tram en bus worden duurder; jeugdbewegingen en cultuurbeleving wordt duurder; justitie wordt duurder; de zorgverzekering wordt duurder; hoger onderwijs wordt duurder; het rusthuis wordt duurder.

Het misprijzen waarmee de regeringsleden de maatregelen weglachen wordt ondertussen legendarisch. Het stramien is steeds hetzelfde: men licht één van de maatregelen uit het geheel en verkneukelt zich dan in het onbegrip van de bevolking over “die paar tientallen euro’s meer”. Zoals de woorden van Ben Weyts: “Wie maakt zich nu zorgen dat graaf Lippens 50 euro moet betalen voor openbaar vervoer?” Inderdaad: een dove heeft gehoord hoe een stomme heeft verteld hoe een blinde heeft gezien hoe een lamme heeft gelopen. De tariefverhogingen van De Lijn omdopen tot een belasting op het kapitaal, zowaar een mooie tax-shift. Ware het niet dat graaf Lippens geen cent gemeentebelasting betaalt in Knokke-Zoute, met Fortis destijds fiscale constructies opzette in niet minder dan 393 filialen in 19 landen om de vennootschapsbelasting te ontduiken, en vandaag nog steeds geen cent vermogensbelasting betaalt op zijn persoonlijk fortuin van 304 miljoen euro dat hem één van de honderd rijkste Belgen maakt. Bovendien: graaf Lippens verplaatst zich niet met de tram tussen zijn villa’s in Knokke-Zoute en de Ukkelse Prins van Oranjewijk. Van tax-shift is er dus geen sprake. Weyts weet het misschien niet, maar heel veel gepensioneerden hebben het moeilijk in de samenleving van vandaag. De wettelijke pensioenen zijn erg laag, en kleine maatregelen zoals het gratis busvervoer zijn echt een verademing voor mensen die toch een sociaal leven willen opbouwen en daarvoor dus de tram of de bus nodig hebben omdat ze geen wagenpark zoals graaf Lippens ter beschikking hebben.

Tax-shift: gepensioneerden betalen voortaan meer belastingen

Precies die mensen worden nu extra getroffen. Naast fiscale stabiliteit voor grote ondernemingen, is er in de beleidsnota van Van Overtveldt immers wel sprake van belastingverhoging voor gepensioneerden. De korting die vandaag wordt toegekend aan uitkeringen zoals pensioenen, zal immers nooit meer geïndexeerd worden zo zegt de beleidsnota. En dat betekent dat gepensioneerden die vandaag als alleenstaande een pensioen trekken van 1200 euro, en daarop geen belastingen betalen, binnen een aantal jaren wel binnen een belastbare schijf zullen vallen. Hun belastingen gaan dus omhoog. En dat alles met partijen die gezworen hadden dat er geen belastingverhogingen zouden aankomen.

Terwijl GDF Suez een belastingvermindering krijgt, zullen duizenden gepensioneerden in ons land de komende jaren een belastingverhoging te slikken krijgen. Dat is uiteraard een totaal verkeerde tax-shift. Deze regering heeft niets begrepen van het brede sociaal protest, en de beleidsnota van Van Overtveldt lijkt bijna op een uitgestoken middenvinger naar al wie rechtvaardige fiscaliteit eist. Terzelfdertijd wordt de begrafenis georganiseerd van de discussie over de bescheiden vermogenswinstbelasting. Op het rouwkaartje lezen we: “stel nooit uit tot morgen wat je voor altijd kan uitstellen.”

“Een bijna-crimineel-discours”

Er zijn van die zinnetjes die blijven hangen. Zo was er deze week de uitspraak van de heer de Wever, die vertelde dat hij “het niet langer neemt” om weggezet te worden “als vriend van het grootkapitaal en vijand van de arbeiders” (sic). Dat te vinden is uiteraard zijn goed recht. Maar dan volgde dat andere zinnetje: “Zo’n discours is bijna crimineel.” Een analyse wegzetten als bijna crimineel, het is een straffe uitspraak.

Wat wij zien, is wat wij zien. De politiek van deze regering vergroot de tweedeling. Aan de ene kant een fiscale cadeaupolitiek voor AB Inbev en GDF Suez, en een lastenverlaging zonder de minste garantie op nieuwe tewerkstelling. Aan de andere kant: zware besparingen op de gezinnen, een belastingverhoging voor gepensioneerden, en extra besparingen op uitkeringen voor zieken, deeltijdsen, tijdelijk werklozen, oudere werklozen en gepensioneerden. Deze regering vergroot de kloof tussen arm en rijk, en het getuigt van gezond verstand om dat vast te stellen. De powerplay om die analyse te verketteren als een ‘bijna crimineel discours’ toont de angst van deze regering voor de sociale bewegingen die zich roeren.

De sociale beweging vraag fiscale rechtvaardigheid. De regering antwoordt met een verkeerde tax-shift, met goedkope boutades over graaf Lippens, en met een retorische overdrive over semi-criminele ideeën. Dat wil alleen maar zeggen dat de noodzaak en de legitimiteit van de sociale beweging groeit. Volgende week maandag, op 24 november, leggen de werknemers in de provincies Antwerpen, Henegouwen, Limburg en Luxemburg het werk neer. Ze vragen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Zoals professor Gevers het verwoordt: “Het Belgisch probleem is niet budgettair, het is in de eerste plaats fiscaal. Er is dus geen reden om onze sociale zekerheid, ons onderzoek, onze culturele instellingen en onze spoorwegen te ontmantelen. Het volstaat dat de allerrijksten onder ons belast worden zoals de rest van de bevolking.”