De speculaas van Obama: We weten gewoon niet meer wat racistisch is

Met de affaire rond de apencartoon van De Morgen en de racistische speculaas voor Obama slaat België een modderfiguur voor de hele wereld. Als we ons argeloze racisme niet onder controle krijgen, dreigt dat ons harde euro’s te kosten.

Wat onthoudt de wereld van Obama’s bezoek aan de Lage Landen? Dat hij in Nederland voor Rembrandts Nachtwacht stond en dat hij in België verwelkomd werd met een racistische speculaas en een cartoon waarop hij en zijn vrouw afgebeeld werden als apen. Ja, er is de voorbije paar dagen ook nog veel meer gebeurd, maar dat zijn dus de beelden die blijven hangen. Zo werken de massamedia tegenwoordig nu eenmaal.

De Hollanders komen daarmee goed weg, zo vlak na het ‘Minder-minder!’-incident van Geert Wilders. Maar je kan niet zeggen dat de indruk die België gemaakt heeft onterecht is. Het racisme in ons land is de laatste twintig jaar namelijk schrikbarend gestegen.

Racisme is in België zo genormaliseerd geraakt dat we hier niet eens meer zien. In plaats van de hele toestand weg te wuiven – ‘Die domme Amerikanen begrijpen ons niet’ – doen we er dus best aan om nu even behoorlijk aan introspectie te doen, want dit was een beschamend moment van nationale anti-marketing.

Belegen karikatuur

Rekent u er maar op: de beelden zijn in de VS overal rondgegaan. “België maakt racistische cartoon goed met gigantisch racistisch koekje”, blokletterde New York Magazine op zijn website. Zelfs Beitbart.com, de favoriete site van Tea Party-malloten en samenzweringstheoretici allerhande, maakte van de gelegenheid gebruik om België de mantel uit te vegen. Dat wil wat zeggen.

Voor u begint te roepen: ja, we weten ook wel dat het allemaal niet zo bedoeld was. Ronny Demedts, de bakker van de speculaas, zal de president van de VS heus niet expres hebben willen beledigen. En als er in Vlaanderen één krant is die heeft nagedacht over dit soort dingen, dan is het wel De Morgen. Vandaar, wellicht, dat ze zich zo omstandig excuseerde.

Toch zegt het heel wat over onze nationale psyche dat er op de redactie van die krant blijkbaar niemand rondloopt die de cartoon voor publicatie ziet, de bui voelt hangen en aan de noodrem trekt. Of dat er bij het zien van die speculaas niemand is die zegt: “Sorry, jongens, dit gaat niet, ga snel even een doos pralines halen.”

Die speculaas is een Freudiaanse verspreking in koekvorm: in een moment van argeloosheid komt ons onderbewuste collectieve ik er spontaan uitgerold.

De speculaas toont Obama met een dikke neus en dikke lippen – het belegen karikatuurbeeld van een zwarte. Feit is: Obama hééft helemaal geen dikke neus en dikke lippen. Hij heeft wel flaporen, maar die heeft de speculaas dan weer niet. Het toont maar aan hoe zelfs de machtigste zwarte man ter wereld in onze geesten leeft. Obama is een neger, punt uit. De mens achter het stereotype zien we niet.

Raciale bagger

Zijn wij Belgen racistisch? Niet stuk voor stuk allemaal, natuurlijk. Maar het racisme neemt dus wel zorgwekkend toe. Je merkt dat pas goed wanneer je na een tijd in den vreemde terugkomt in België.

Zet een stel Belgische expats bij elkaar en vaak gaat het algauw over hoe ze tijdens hun vakanties in eigen land schrikken van het ontstellende openlijke racisme dat je overal om de oren waait. In de winkel, op de bus, op café, er begint er altijd wel eentje te kwaken over de vreemdelingen. En nee, daar zegt niemand wat van. Dat is normaal geworden.

Zijn dat allemaal onschuldige praatjes? Bepaald niet. Veel kleintjes maken een grote. Onderzoek na onderzoek toont aan dat België zowat de Europese koploper is qua rassendiscriminatie. Allochtonen zijn vaker werkloos, ze zijn ongezonder, slechter gehuisvest, lager opgeleid en ga zo nog maar even door.

Dat heet structureel racisme, het is echt, het heeft tastbaar negatieve gevolgen voor het functioneren van de samenleving en dat is zelfs niet alleen omdat we met een onderklasse van morrende minderheden komen te zitten. Hoogopgeleide allochtonen verlaten België bij bosjes, omdat ze banen kunnen krijgen in landen die hen wél voor vol aanzien. Door hen buitenspel te zetten, organiseren we onze eigen ‘brain drain’.

Het punt is: die constante onderstroom van gore raciale bagger is ook niet goed voor de geestelijke gezondheid van de autochtonen. Als je daar constant middenin zit, weet je na een tijd niet meer dat het niet normaal is dat mensen op die manier over elkaar praten.

Zo komt het dat dingen als de Speculaas van Radio 1 en apencartoon van De Morgen door de mazen van het net glippen. Zelfs mensen die beter horen te weten, zien niet meer dat zulke dingen niet kunnen. En dan zet je jezelf dus internationaal voor paal door als land niet één, maar twee keer de president van de VS te beledigen om zijn huidskleur.

In de schoenen van de ander

Hoe komt dat allemaal? Schrijfster en ex-CD&V-gemeenteraadslid in Turnhout Chika Unigwe schrijft dat België een in zichzelf gekeerd land is dat zich gedraagt alsof het buiten de geschiedenis staat. “Er is een bepaald niveau van raciale dementie in België. Er is een onvermogen om te boordelen wat raciaal beledigend is en wat niet.”

Dit terzijde, maar ook Unigwe, die zich bij veel mensen bepaald onpopulair maakte door het te wagen om wél wat te zeggen van dat alomtegenwoordige racisme, is uit België weggelopen. Ze woont sinds kort in de VS. Weer een uniek talent dat we kwijt zijn.

Unigwe heeft natuurlijk wel gelijk. We weigeren onze eigen vooroordelen te erkennen. We zijn compleet onvermogend om in de schoenen van de ander te gaan staat en ons in te denken dat je zwarte mensen in geen enkel geval afbeeldt als apen en dat zo’n onschuldig ogende speculaas wel degelijk een denigrerende spotprent is.

Unigwe wijt dat aan ons onverwerkte koloniale verleden. Daar zit wat in. Het is geen wonder dat er in de VS zo’n aanstoot is genomen aan de cartoon en de speculaas. Daar herinneren zulke beelden aan de slavernij en de segregatie – de zwartste bladzijden uit de Amerikaanse geschiedenis. Dat is iets wat je als gastheer hoort te weten wanneer je de eerste zwarte president van de VS ontvangt.

België heeft in Congo ook zulke zwarte bladzijden geschreven, maar dat is ver van ons bed gebeurd, dus we hebben er nooit echt over moeten nadenken. Amerika denkt al twee eeuwen na over dit soort dingen, heeft er zelfs een burgeroorlog over uitgevochten en is er nog steeds lang niet klaar mee. In België is de diversiteit pas een paar decennia geleden echt aangekomen. Dan zou het straf zijn als wij het wel allemaal tiptop uitgedokterd hadden.

De omgekeerde politieke correctheid heerst

Ook niet te onderschatten: we marineren in België al dertig jaar in een bad van racistische propaganda van het Vlaams Blok/Belang. En ja, propaganda werkt. De terminologie van het Vlaams Belang – eigen volk, lik op stuk, multicul en ga zo maar door – is in al die jaren doorgedrongen in de dagelijkse woordenschat.

Filip Dewinter en kornuiten staan weliswaar op het punt om politiek gemarginaliseerd te worden, maar vergis u niet: Dewinter heeft gewonnen. Racisme is genormaliseerd in België. Dewinters politieke framing is te horen bij zowat alle andere partijen, zij het bij de ene al wat meer dan bij de andere.

Durf je in België iets vriendelijks te zeggen over allochtonen of racisten op de vingers te tikken, dan word je meteen weggehoond. Dan heet je een politiek-correcte ivoren-torenbewoner en sta je buitenspel.

Feit is: de politieke correctheid, als ze ooit al bestaan heeft, is compleet omgekeerd. De politiek-correcte vorm van vandaag vereist dat je elke uitspraak over allochtonen laat voorafgaan door een jeremiade over wat ze allemaal fout doen. Je moet reële problemen durven aankaarten, zoals dat heet, kut-Marokkaantjes durven zeggen. Doe je dat niet, en zeg je bijvoorbeeld dat het ook maar gewoon mensen zijn die een job, een huis en een goed lief willen, dan ben je al bij voorbaat een naïeve sul en mag je niet meepraten.

Zo ver heeft Dewinter het gekregen. De elementaire menselijkheid is er grotendeels uit. Ook dat zijn we ondertussen zo gewend dat we het nog nauwelijks in de gaten hebben.

Belgenprobleem

Waarmee, om u te dienen, niet gezegd is dat diversiteit geen problemen oplevert. Tuurlijk zijn er problemen. Allochtonen zullen de eersten zijn om u te vertellen dat ze problemen hebben. Je kan moeilijk anders als je een werkloosheids- en armoedegraad hebt die hoog boven die van de autochtonen uittorent.

Over dat allochtonenprobleem weigeren we het vandaag echter voor één keer te hebben. Een andere regel van de omgekeerde politieke correctheid is namelijk de mythe dat daar niet over gepraat mag worden. Kom nou, we praten er sinds de eerste Zwarte Zondag in 1991 al de hele tijd over. Nu dus even niet. De hand in eigen boezem is ook een keer gezond.

Feit is dat we ook een steeds maar groeiend Belgenprobleem hebben. Dat toont de affaire met de speculaas en de apencartoon nog maar eens pijnlijk aan. En zolang we weigeren om dat onder ogen te zien, krijgen we niet alleen ons eigen huis niet op orde, maar zullen we ook onszelf met de billen bloot blijven zetten voor de wereld.

In weerwil van wat we onszelf alweer aanpraten: dat zijn geen onschuldige uitschuivertjes. In de wereld van vandaag kan je jezelf dit soort onzin niet veroorloven. Deze week was dan ook hele slechte business voor België.

Om dat aanschouwelijk te maken: de VS heeft niet alleen een zwarte president, maar ook een alsmaar aangroeiende reeks zwarte CEO’s. De grote bazen van Xerox, American Express, farma-gigant Merck en het meest Amerikaanse bedrijf van allemaal, McDonald’s, zijn bijvoorbeeld allemaal zwart en ze lezen allemaal de krant.

Zulke mensen willen wel eens een fabriek, een distributiecentrum of een regionaal hoofdkwartier bouwen in Europa. En al blijven dollars en euro’s uiteraard de eerste bekommernis, waar denkt u dat ze geneigd zouden zijn om dat na deze week te doen, in Nederland met zijn Rembrandt of in België met zijn argeloze racistische uitwasemingen? Tel uit je verlies.