‘De klimaatpetities belichamen de hoop op een betere toekomst. Daarom zijn ze niet te stoppen’

In de discussie over bedrijfswagens, vermogenswinstbelasting of klimaat komt steeds eenzelfde patroon naar boven; bezorgde burgers die met alternatieven voor de dag komen krijgen al snel een portie arrogantie en cynisme over zich heen. Toch gelooft Steven Vromman dat hoop en actie uiteindelijk sterker zijn dan angst en sarcasme.

De coalitie van de hoop

Als minder dan 24 uur na de lancering van de Klimaatzaak zesduizend burgers gehoor geven aan de oproep mede-eiser te worden, dan is dat hoop. Als een petitie tegen de overheidssteun voor bedrijfswagens na drie dagen twintigduizend handtekening telt is dat hoop. Als een pleidooi van Sarah Van Liefferinge om het goede leven voorrang te geven op economische groeidwang meer dan achtduizend keer gedeeld wordt op internet, dan is dat hoop. Net als de tienduizenden mensen die al wekenlang op straat komen, de duizenden burgers die zich lokaal inzetten voor een leefbare buurt, de ontelbare mannen en vrouwen die weigeren te geloven ‘dat er geen alternatief is’. Het zijn allemaal tekenen van hoop.

Deze bonte coalitie van de hoop bestaat niet uit relschoppers of luierikken. Deze mensen komen niet in actie voor hun eigen korte-termijn belang, ze handelen niet uit rancune. Ze hebben een paar eenvoudige verlangens. Het zijn ouders die willen dat hun kinderen veilig en zonder stofmasker naar school kunnen fietsen. Het zijn werknemers die bezorgd zijn als alweer een collega uitvalt door een burn-out. Het zijn jongeren die een regering willen die het algemeen belang hoger inschat dan het belang van de gevestigde machten. Het zijn kunstenaars die geloven dat er meer is dan enkel een economische logica. De kern van het protest gaat over rechtvaardigheid, zorg voor zij die niet meekunnen en een leefbare planeet, ook voor de komende generaties. Nu elke dag duidelijker wordt dat het neoliberalisme gebaseerd op hyperconsumptie en individualisme ons naar de afgrond voert groeit de hoop op échte verandering snel.

Van hoop naar actie

De coalitie van de hoop is niet enkel bezig met het ondertekenen van petities. Neen, ze gaan dagelijks aan de slag om de alternatieven vorm te geven. Ze gaan met de buurt geveltuinen aanleggen, doen enthousiast mee met deelpleinen en lokale munten. Ze zeggen hun contract met Electrabel op en gaan regelmatig naar de kringwinkel. Ze sluiten zich aan bij Natuurpunt, de fietsersbond en New-B. Ze zetten stappen om hun eigen voedselpatroon en energieverbruik aan te passen. Ze roepen op om bij een brown-out aandacht te hebben voor de buren die in het donker zitten. Ze worden lid van een voedselteam en durven al eens een aandeel kopen van een coöperatieve. Ze willen wat trager leven, zorgzaam voor zichzelf en anderen. Ze zijn dankbaar voor wat ze allemaal hebben en ze zijn bereid om dit te delen. Ze proberen hun familie te overtuigen om met de feesten iets vegetarisch op het menu te zetten.

Het lijken anekdotische en naïeve reacties op de grote uitdagingen waar we voor staan. Het lijkt een onbeduidende groep in een poel van onverschilligheid en business as usual. Maar deze initiatieven hebben de wind in de zeilen omdat ze tonen dat er wel een alternatief is. Omdat ze aansluiten bij een breed gedragen aanvoelen dat we afscheid zullen moeten nemen van een tijdperk dat samen met perverse rijkdom vooral vereenzaming en vernietiging van de natuur heeft gebracht. De petities, acties en klimaatzaken belichamen de hoop op een betere toekomst. Daarom zijn ze niet te stoppen.

De wanhoop van de macht

De reactie op de vele burgerinitiatieven, nieuwe ideeën en oproepen is voorspelbaar. Arrogantie (wij zijn nu eenmaal verkozen, er is geen alternatief) of cynisme (als je zelf een auto hebt zwijg dan over het klimaat). Het lijkt verdacht veel op wanhoop. Maar misschien moeten we wat begrip tonen voor de ministertjes en woordvoerders van de gevestigde belangen die met dichtgeknepen billen hun beleid verdedigen. Ze hebben er geen flauw idee van hoe ze de uitdagingen moeten aanpakken maar willen de schijn van daadkracht hooghouden. Ze zitten verstrikt in oude denkbeelden en geloven nog dat problemen verdwijnen als je erover zwijgt. De geschiedenis leert tenslotte dat leiders tot het laatste moment krampachtig vasthouden aan de oude recepten.

Laat ons beleefd maar kordaat reageren op het cynisme. Laat ons dus de rug rechten en schouder aan schouder gaan staan. De strijd zal nog lang en lastig zijn, er zal moed en verbeelding nodig zijn. De gevestigde machten zullen niet enkel cynisme en arrogantie, maar ook intimidatie en misschien zelfs repressie inzetten. Stemrecht voor vrouwen, het einde van de apartheid, de afschaffing van de slavernij, de val van de muur, deze veranderingen zijn er allemaal gekomen omdat er hoop op beter was. Waarom zou een rechtvaardige en volhoudbare samenleving dan niet mogelijk zijn? Hoop is sterker dan angst, liefde sterker dan haat.

(Steven Vromman, Low Impact Man)