Scheiden doet lijden. En de groeiende groep 55-plussers die uit elkaar gaan, lijdt vaak extra hard. ‘Het vraagt veel flexibiliteit om uit je vertrouwde leven te stappen en helemaal opnieuw te beginnen.’
‘Aan de slag nu. Je mag dan wel grijs zijn – je bent niet dom, en ook nog niet dood.’ Het boek De (betere) grijze scheiding (EPO) windt er geen doekjes om. Scheiden is lastig, maar je neemt maar beter de touwtjes in handen. Ja, ook als je 50, 60, 70 of zelfs 80 bent. De oudste cliënten die Wills Langedijk, advocate en bemiddelaar, ooit over de vloer kreeg, waren een eind voorbij de tachtig. ‘Ze hadden hun zoon meegebracht, en die heeft zeer goed werk geleverd. Hij wilde zeker zijn dat zijn beide ouders goed uit de scheiding zouden komen.’ Langedijk maakte zich steeds meer zorgen over die groeiende groep grijze scheiders. ‘Ik zag veel leed, zowel emotioneel als financieel. Het is een heel specifieke doelgroep, met aparte noden. En toch vind je er geen enkel boek over.’ Dus besloot ze dat zelf te schrijven, samen met financieel expert Rik Smit. Het staat vol getuigenissen en anekdotes. Zoals het verhaal van twee negentigers die eindelijk willen scheiden: ze hebben gewacht tot de kinderen dood waren. Langedijk grinnikt. ‘Die hebben we verzonnen. Maar de realiteit is helaas schrijnend genoeg. Vanmorgen kreeg ik nog een koppel vijftigers over de vloer. De man had een ernstige ziekte en was heel bang om alleen te sterven. Zijn vrouw had het er ook heel moeilijk mee, maar wilde toch voor haar eigen leven kiezen.’
Langedijk heeft het aantal grijze scheidingen de laatste decennia enorm zien toenemen. ‘Dat heeft natuurlijk te maken met financiële onafhankelijkheid: vooral voor vrouwen is dat anders dan twintig jaar geleden. Over het algemeen zijn de 55-plussers een vrij vermogende groep. Maar de echte oorzaak ligt elders. Veel koppels raken elkaar ergens onderweg kwijt, ze voelen zich emotioneel niet meer verbonden. En ze willen toch nog iets maken van de rest van hun leven, ze willen “nog één keer dansen”, zoals ze het zelf zeggen.’ Opvallend: vaak zijn het vrouwen die de stap zetten om uit elkaar te gaan. ‘Zij zijn minder bang om eenzaam te eindigen, en ze hechten meer belang aan verbondenheid. Ze hebben het gevoel dat ze zichzelf lange tijd hebben weggecijferd, of dat ze lang genoeg de ontrouw of onhebbelijke gewoontes van hun man hebben verdragen. Tot ze er op een dag niet meer tegen kunnen. Al zijn dat natuurlijk veralgemeningen: er zijn net zo goed vrouwen die zich vreselijk in de steek gelaten voelen, of mannen die euforisch en bevrijd verdergaan.’
Verloren tijd inhalen
Scheiden is altijd lastig, maar bij oudere ex-koppels ziet Langedijk toch een aantal specifieke problemen. ‘Gezondheidskwesties, bijvoorbeeld, of problemen met de (klein)kinderen. En ook financieel is het niet evident: het vermogen is vaak groter, maar de schuldenberg ook. En het vooruitzicht op een fijn, zorgeloos pensioen zakt in elkaar: ineens moet je het met de helft minder doen. Wie ouder is dan 50, is vaak niet meer zo flexibel, net iets wat je nodig hebt. Ineens moet je uit je bekende leventje stappen en helemaal opnieuw beginnen. Jonge mensen van nu anticiperen daar meer op: ze hebben hun eigen carrière, eigen ambities, eigen vrienden. Terwijl die oudere generatie het gewend is om alles te delen. Ik zie vaak mensen die al voor de tweede of derde keer scheiden: zij blijven soms heel berooid achter, ze hebben het gevoel dat er niets meer overblijft.’ Want een scheiding kan een opluchting zijn, maar Langedijk ziet ook veel twijfels en verdriet. ‘Vooral vijftigers hebben het moeilijk. Zij hebben nog zoveel dromen: een wereldreis maken, een eigen bedrijf beginnen. Ze willen verloren tijd inhalen. Terwijl zestigers en zeventigers al meer gewend zijn aan een “oudere” levensstijl, om het cru te stellen. Hun verwachtingen zijn minder hoog.’
En dan zijn er nog de kinderen. Jonge koppels die scheiden, hebben doorgaans veel aandacht voor het emotionele welzijn van hun kinderen. Maar ook volwassen kinderen voelen een zware impact, weet Langedijk. ‘Als ze nog studeren, is het financieel vaak zwaar. Ineens moet moeder of vader op zoek naar een nieuw appartement, waardoor er minder studiegeld overblijft. Maar ook kinderen die zelf een gezin stichten – of al aan scheiden denken – kunnen erg lijden onder de scheiding van hun ouders. Ineens hebben die veel hulp nodig, terwijl de kinderen het zelf zo druk hebben. Of de ouders vragen loyauteit, zeker als een van hen in de slachtofferrol zit. Of de kinderen zijn bang dat een van hun ouders zou vereenzamen. Daarom is het belangrijk om oog te hebben voor hun verdriet, en hen zeker niet te laten kiezen voor een van de partijen.’
DOOR STEFANIE VAN DEN BROECK, ILLUSTRATIE BART SCHOOFS
‘Veel koppels raken elkaar ergens onderweg kwijt, ze voelen zich emotioneel niet meer verbonden. Ze willen “nog één keer dansen”.’
