‘Burgers moeten politieacties kunnen filmen om etnisch profileren tegen te gaan’

Het recht van de burgers om politieacties te filmen of te fotograferen moet beter beschermd worden. Dat is een van de aanbevelingen die woensdagnamiddag gelanceerd wordt op een conferentie over etnisch profileren.

Aangenomen wordt dat het vastleggen van bewijsmateriaal van discriminerende politieoptredens kan helpen om het etnisch profileren terug te dringen.

Etnisch profileren is een praktijk waarbij de politie iemand op straat controleert vanwege zijn of haar huidskleur of afkomst, zonder dat er een objectieve reden is om deze persoon tegen te houden. Verschillende organisaties – onder meer Amnesty International en de Liga voor Mensenrechten – houden woensdag een conferentie waarin het probleem besproken wordt.

De bedoeling is om politiemensen en beleidsmakers aan te moedigen maatregelen te nemen die het etnisch profileren tegengaan. Een van de aanbevelingen van de conferentie houdt in dat burgers duidelijker het recht moeten hebben om politieacties te documenteren. Dat kan bijvoorbeeld door het politieoptreden te filmen of te fotograferen. Op die manier kunnen bewijzen worden verzameld van mishandeling of discriminatie tijdens het optreden van de politie.

‘Filmen of fotograferen is een belangrijke manier voor de burger om de politie ter verantwoording te roepen en hun versie van het verhaal te vertellen, of te tonen. Politiemensen moeten de opdracht krijgen om het recht om de politie te filmen, te respecteren’, zo staat in de gemeenschappelijke aanbevelingen. Momenteel is het strikt genomen niet verboden om de politie te filmen. Maar de wetgeving is niet altijd even duidelijk. ‘Internationaal wordt het recht om politieoptredens te filmen erkend, maar in België gebeurt dat veel minder expliciet’, zegt Eefje de Kroon van de Liga voor Mensenrechten. ‘We willen dat daar transparantie over komt.’

Ook willen de organisatoren van de conferentie dat er een onafhankelijk klachtenmechanisme wordt voorzien. ‘We zien dat het nu maar heel weinig voorvalt dat er mensen een klacht indienen wegens etnisch profileren’, aldus de Kroon. ‘Dat kan verholpen worden door, extern van de politie, een onafhankelijk werkende instantie te voorzien.’ Voor andere aanbevelingen wordt dan weer gekeken naar het buitenland. Zo wordt onder meer aangeraden om de data van de controles bij te houden, zoals momenteel al in het Verenigd Koninkrijk gebeurt.

‘In België worden geen statistieken bijgehouden over de controles en daardoor hebben we ook weinig zicht op de omvang van het probleem van etnisch profileren’, zegt Wies De Graeve van de mensenrechtenorganisatie Amnesty International. ‘Maar in het Verenigd Koninkrijk worden die gegevens standaard bijgehouden. Agenten kunnen gebruik maken van een app, waardoor de administratieve last beperkt wordt. Zo beschikt men over gegevens waarop het beleid kan worden afgestemd.’

Daarnaast wordt nog het Nederlandse voorbeeld aangehaald. ‘Daar bestaat een ‘handelingskader’ met duidelijke richtlijnen. Daardoor is het duidelijk wanneer er wel en wanneer er geen identiteitscontroles uitgevoerd kunnen worden. Dat moet dan minder gebeuren op basis van het buikgevoel’, zegt De Graeve.

Het voorstel om de regeling rond het filmen van agenten te versoepelen, wordt woensdag op het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon alvast ‘geen goed idee’ genoemd. ‘Je moet niet met een kanon op een mug schieten’, zegt woordvoerder Olivier Van Raemdonck. Hij benadrukt dat er in de opleiding van de agenten nu al veel aandacht gaat naar het voorkomen van etnisch profileren. ‘Uiteraard is het mogelijk dat er in een organisatie van 50.000 mensen af en toe eens iemand over de schreef gaat. Maar dat zal ook via de gangbare controlemechanismen naar boven komen.’

De conferentie over etnisch profileren, die woensdag plaatsvindt in Brussel, wordt georganiseerd door Amnesty International, de Liga voor Mensenrechten, Minderhedenforum, Uit De Marge-CMGJ, la Ligue des Droits de l’Homme, ObsPol en MRAX.