Belastingfobie van Open VLD en N-VA legt pijn bij laagste inkomens en middenklasse

‘N-VA en Open VLD stellen tijdens het uitstippelen van een begrotingspad een veto tegen nieuwe belastingen en willen enkel besparen. Zijn deze partijen in hun taxofobie verblind door een ideologische afkeer van de welvaartstaat zoals we die kennen?’, vraagt Nico Pattyn zich af. ‘Of is dit resoluut opkomen voor de belangen van de meest vermogenden en de hoogste inkomens?’

De Zweedse coalitie is volop bezig met het uitstippelen van het begrotingspad voor de volgende jaren. Er moet bespaard worden, daarover is iedereen het eens, maar het tempo en de manier waarop is voer voor discussie. Enkel besparen of ook nieuwe inkomsten?

Politieke partijen huiveren om het woord belastingen te laten vallen. Blijkbaar werkt het woord belastingen bij de kiezer als een (niet toevallig?) rode lap op een stier. Maar wat is voor de burger het verschil tussen de overheidsuitgaven verminderen of de inkomsten te verhogen? Het is een illusie te denken dat de overheid de uitgaven met 17 miljard kan verminderen en dezelfde dienstverlening kan blijven bieden. Het grootste deel van de overheidsinkomsten worden immers herverdeeld of uitgegeven aan dienstverlening.

Winnaars van de personenbelasting

Als besparingen in balans liggen met belastingen op het inkomen kan men het verhaal eenvoudig samenvatten. In het geval van besparingen behoudt men dezelfde inkomsten, maar betaalt men meer voor de kinderopvang, het onderwijs, de bus, de sportclub, wanneer men ziek is of ouderenzorg nodig heeft. In het tweede geval gaat er iets van het inkomen af, maar blijven de uitgaven van de burger gelijk. En na de uitgaven blijven er in beide gevallen minder centen over.

Waar zit dan het verschil? Dat hangt af van uw belastbaar inkomen. Als er enkel bespaard wordt en u hebt een eerder bescheiden inkomen, dan zal u op die manier meer geld moeten uitgeven dan u extra belastingen zou betalen. U bent beduidend slechter af als er enkel bespaard wordt.

Hebt u een hoog inkomen, dan zal u de besparingen veel minder voelen. Procentueel gaat het immers maar om een klein deel van uw uitgaven. En u ontsnapt aan een inspanning die gekoppeld is aan de grootte van uw belastbaar inkomen, en dus veel groter zou uitvallen dan bij bescheiden inkomens. U behoort tot de winnaars.

En bij indirecte belastingen?

Wat bij een verhoging van de indirecte belastingen, zoals de BTW en de accijnzen op alcohol, tabak en brandstof? Bepaalde uitgaven moet iedereen doen, zoals voor eten, drinken, wonen, energie. Wie minder inkomen heeft, moet daar een groter deel van uitgeven aan de levensnoodzakelijke zaken. Dit treft de lage inkomens dus procentueel harder dan degenen met een riant inkomen.

Anderzijds, een verhoging van deze belastingen zal iedereen treffen, maar wie meer consumeert sterker dan wie weinig geld uitgeeft. En inkomen dat niet of minder belast wordt dan arbeid wordt evenzeer aangewend voor consumptie, en draagt zo ook wat bij. Als de inkomsten aangewend worden voor dienstverlening waar iedereen gebruik van maakt, dan zijn de lagere inkomens toch de winnaars. Zeker in vergelijking met het scenario van enkel besparen.

Wie betaalt belasting op vermogenswinst?

Dan zijn er nog de inkomsten uit vermogen. Als een belasting zich beperkt tot de inkomsten uit grote vermogens, dan is het heel duidelijk wie de winnaars en wie de verliezers zijn. Er zijn ook de inkomsten uit verhuur van woningen, waar de overheid zich nog baseert op de geïndexeerde netto huurwaarde volgens het kadaster van 1 januari 1975. De meerwaarde bij de verkoop van aandelen wordt niet belast. En vooral financieel vermogen zit sterk geconcentreerd bij een beperkte groep Belgen

Meer overheidsinkomsten uit vermogens worden vanzelfsprekend vooral door de meer vermogenden gedragen. Wie een modaal vermogen en een bescheiden inkomen heeft, zal duidelijk beter af zijn bij meer heffingen op vermogen dan bij enkel besparingen. Een tax shift van inkomsten uit arbeid naar die uit vermogen is bovendien niet meer dan billijk.

Wie heeft baat bij het belastingtaboe?

Besparingen zonder nieuwe inkomsten zijn dus slechter voor de kleinere inkomens. Ongetwijfeld kan de overheid efficiënter werken (dezelfde dienstverlening leveren met minder middelen), maar besparingen betekenen in de praktijk meestal iets anders. Lineair minder ambtenaren aanwerven zonder meer efficiëntie, besparen op diensten en in de sociale zekerheid, minder investeren ten koste van het groeipotentieel van de economie. Er is geen pijnloos besparen.

Welnu, N-VA en Open VLD stellen een veto tegen nieuwe belastingen en willen enkel besparen. Wel willen ze de werkgeversbijdragen op arbeid drastisch verlagen, wat inkomstenverlies voor de sociale zekerheid en meer inkomen voor de werkgevers betekent. Tegelijk pleitten zij in hun verkiezingsprogramma voor belastingverlagingen die vooral degenen met een hoog inkomen bevoordelen.

Dit alles legt de pijn vooral bij de laagste inkomens, maar ook bij de middenklasse, en spaart de hogere inkomens en de vermogenden. En niets wijst er op dat dit voor meer welvaart zal zorgen. Zijn deze partijen in hun taxofobie verblind door een ideologische afkeer van de welvaartstaat zoals we die kennen? Of is dit resoluut opkomen voor de belangen van de meest vermogenden en de hoogste inkomens? Dat laatste is in elk geval wat ze met het vasthouden aan het belastingtaboe doen, ten koste van het gros van de bevolking.