‘Alle burgers verdienen een stads- en gemeentebestuur dat zich inzet voor een conflictvrije samenleving’

‘In deze lokaal-electorale tijden, zou de focus moeten liggen op inclusie en volwaardig burgerschap voor iedereen’, schrijft Johan Velghe van Vlinks.

Het is tijd om de rekening te vragen, niet aan de ober maar aan de schepencolleges. Over minder dan vijf maanden zijn er immers gemeenteraadsverkiezingen. De campagnebussen, opgesmukt met nationale boegbeelden, toeren al langs wekelijkse markten. De balans tussen de gerealiseerde infrastructuur en de kostprijs ervan is uiteraard best belangrijk, maar de rekening dient bovenal toch te vermelden hoever we opgeschoten zijn bij het leggen van fundamenten voor en het opbouwen van de samenleving.

Als we moeten voortgaang op de jongste weken, is het maar pover gesteld met die samenlevingsopbouw. De ene weigert een trouwboekje te geven, omdat de andere geen hand wil geven. Op de virtuele snelweg worden tegenstanders klemgereden, terwijl trouwstoeten de reële wegen onveilig maken. Stakingsrecht wordt tegengegaan omdat stakers werkwilligen tegenhouden. Dit alles aangestuurd door het goede voorbeeld van de politiek, met gelekte berichten om F-35’s uit de lucht te halen en kandidaten onderuit te halen. Met venijnige clanoorlogen tussen voormalige en huidige bewoners van ’t Schoon Verdiep.

Met Grijze Wolven en witte konijnen, de dwanggedachte dat de sociale zekerheid dient uitgekleed te worden, de ongezonde moslimfixatie en stoere vluchtelingenaanpak, en met het voortzetten van de aloude benoemingsspelletjes met het uitwisselen van zitjes in onder meer de regentenraad van de Nationale Bank, waardoor de V in N-VA weer wat verder naar de B opschoof.

Het verkiezingsnieuws beperkt zich tot het vrolijk partijhoppen van kandidaten die hun zin niet krijgen. Limburg trekt daarbij de stoet. Partijen (lees, burgemeesters) willen zij die tegen de poten van hun zetel schoppen te vlug af zijn door niet onder de partijnaam op te komen en zich, omringd met onafhankelijken, een odium van meer democratie toe te eigenen. Helaas eindigen witte konijnen achteraf net als hun partijgekleurde zussen en broers steevast in dezelfde stoofpot van de particratie.

Volwaardig burgerschap

Vlinks, netwerk van sociaalflaminganten, kijkt vrij van partijkrampen naar de maatschappij waar volgens het Nationaal Planbureau het welzijn sinds de financiële crisis (2008) daalt: groeiende ongelijkheid, verhoogde schuldenlast bij gezinnen, depressies en burn-outs, stijging aantal leefloners, afnemende biodiversiteit, minder open ruimte, verslechterende gezondheidstoestand gerelateerd aan inkomen en leefomstandigheden.

Nekkrampen ter linker- en rechterzijde en die ook in het centrum worden gekweekt en gecultiveerd door machtsconcentratie, vooroordelen, afgunst, angst en afwijzen van het geargumenteerde debat. Links samen met particratie, links samen met neoliberalisme,… het is een kramp, zelfs niet langer een linkse kramp maar een pure machtskramp. Rechts dat zichzelf als sociaal aanwijst, het vloekt in de dagelijkse toepassing. Werklozen, flexi-job beoefenaars en lage pensioentrekkers zijn mijn getuigen.

In deze lokaal-electorale tijden, zou de focus moeten liggen op inclusie, op het betrekken van iedere burger, op volwaardig burgerschap voor iedereen. Meelevend en stimulerend burgerschap is immers de te beklimmen trap naar samenhorigheid, naar een sterke, sociale en solidaire samenleving. Het lokale niveau is daarvoor het uitgelezen niveau, het is én laboratorium én dagelijkse realiteit. De gemeenteraadsverkiezingen bieden het platform om raaklijnen te vinden met medeburgers die zich concreet en actief willen inzetten voor de samenleving. Dat bouwen aan de samenleving kan best zonder de verticale machtsblokken van partijen, via consequent toegepaste burgerparticipatie. Door samen af te toetsen en te bediscussiëren welke haalbare voorstellen het samenleven bevorderen en welke ideeën het patchwork sterker in elkaar doen passen.

Beleid vóór strategie

De keuze moet dus gaan over beleid, niet over partijstrategie als voorbereiding voor de volgende verkiezingen. Kiezen we voor een lokaal beleid dat rekening houdt met de gevoelens van anderen, bijvoorbeeld door uitdaagrecht te verlenen? Een beleid dat uitzicht biedt op gezamenlijke verwezenlijkingen, op groeiend vertrouwen en gedeelde waarden? Kortom: kiezen we voor een gemeenschappelijke toekomst?

Zonder een gericht beleid sijpelt de welvaart niet van de top naar de basis. Zonder een solidair beleid is niet iedereen volwaardig medeburger. De maatstaf van een consequent sociaal gericht beleid is de meerwaarde. Die wordt nooit verkregen via dogma’s, uitsluiting, moedeloosheid op de lange weg van de implementatie van emancipatorische hefbomen of andere partijkrampen.

Wijken, gemeenten en steden zijn de aangewezen werkplaatsen voor samenlevingsopbouw en het realiseren van tastbare meerwaarde. De verkiezing in oktober is een scharniermoment. Ofwel wordt verder bestuurd met prestaties en projecten uitgedrukt in vierkante meter vastgoed en aanzuigpercentages van potentiële consumenten – waar wat gemeenschapsvoorzieningen als snoepgoed aan toegevoegd worden -, ofwel is meelevend en stimulerend burgerschap de nieuwe norm. Vlinks opteert resoluut voor de lefhebbende, durvende en visionaire tweede optie die meerwaarde oplevert voor alle Vlamingen, jong en oud, autochtoon en nieuwkomer. In steden en gemeenten is gelijkheid en rechtvaardige verdeling van welvaart zeer tastbaar.

Alle burgers verdienen een stads-/gemeentebestuur dat met soevereiniteit, of zeg je liever basisdemocratie, de verantwoordelijkheidszin van de inwoners aanwakkert. Buurten dienen niet opgedeeld te worden in afzonderlijke belangen van het woonzorgcentrum, de verenigingen, de school. Budgetten voor wijken en deelgemeenten zijn er niet alleen voor bloembakken en verkeersdrempels, maar ook voor het aanbieden van ondersteunende diensten aan hen die extra hulp en begeleiding behoeven. Zelfs voor leefloners met kinderen, die de weg naar de kleuterklas niet vinden…

Een voorbeeld: 16% van de ouderen voelt zich in ernstige mate uitgesloten van participatie, sociale relaties en de digitale wereld. Dit is al een prioritair werkveld in de aanloop naar de ontwikkeling van zorgzame buurten. Er is meer nodig dan alleen maar dienstverlening van poetshulp, maaltijden aan huis en klusjesdienst.

Voorgekauwde zogenaamde inspraakvergaderingen hebben hun tijd gehad. Met basisparticipatie worden de eerste ideeën en voorstellen bij de buurtbewoners genoteerd. Een participatieambtenaar is geen overbodige luxe. Een ad hoc commissie van gemeenteraadsleden en ambtenaren kan begeleiden.

Met maximum twee termijnen voor burgemeester en schepenen en een volledige decumul van mandaten begint participatie.

Alle burgers verdienen een stads-/gemeentebestuur dat van onderen naar boven kijkt en diepe kloven dempt, zoals met het snel(ler) wegwerken van wachtlijsten voor sociale woningen. Zoals met prompt reageren op racisme en discriminatie en het uitvoeren van een actieplan om gezinnen te begeleiden naar een schuldenvrij leven. (Bravo, Mechelen.) Zoals met het invullen van het basisrecht op kinderopvang en efficiënte armoedebestrijding. (Bravo Kortrijk, met het opzetten per 1 juni van een eigen stedelijk huurgarantiefonds.). Zoals met het opstellen van een behoeftenkadaster per buurt en de organisatie van meldpunten tegen eenzaamheid. (Bravo, Brugge). Zoals met het versterken en versneld uitbouwen van groene zones, ook binnen woonkernen. Luchtvervuiling kost ons negen levensmaanden. Wachten op talmende regeringsmaatregelen is geen optie. Lokale oplossingen zijn de goede voorzet.

De beste keuze

Alle burgers verdienen een stads-/gemeentebestuur dat integratie als een voortschrijdende totaalaanpak uitwerkt. Integratie richt zich niet tot die ene enkele doelgroep, de allochtone nieuwkomers en met een inburgeringcursus annex taalles is de kous niet af. Of het nu om brugfiguren, buurtregisseurs of neutrale contactpersonen gaat, de naamgeving doet er niet toe, wanneer er maar oplossingsgericht gewerkt wordt aan reële integratie van nieuwkomers en zwakkere bevolkingsgroepen bij tewerkstelling, fatsoenlijke huisvesting, het grijpen van onderwijskansen (ook in het deeltijds kunstonderwijs), in het verenigingsleven en sportactiviteiten, in adviesraden en buurtbesturen, bij het aanreiken van inzichten in erfgoed, gebruiken en gewoonten. Maar ook het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen verenigingen onderling, tussen bedrijfsleven en buurten,… ook dat is integratie in samenhorigheid.

Alle burgers verdienen een stads- en gemeentebestuur dat zich inzet voor een conflictvrije samenleving. Overleg, conflictvoorkoming en zo nodig conflictbemiddeling dienen de dagelijkse werktuigen te zijn van schepencolleges, politie, straathoekwerkers, leerkrachten en geëngageerde ouders. Het mag bovendien flink wat meer zijn: steden mogen zich profileren als educatiegebieden voor vrede, de te nemen afslag naar veiligheid.

Gemeenten en steden die een ‘iedereen volwaardig burger’-beleid voeren, zijn de bouwstenen voor een sterke en hechte Vlaamse samenleving. En een sterke en hechte Vlaamse samenleving is goed voor al haar burgers. Daarom is een ‘iedereen volwaardig burger’-beleid de beste keuze, zowel voor wie een sociaal, inclusieve samenleving voorstaat als voor wie een soeverein Vlaanderen nastreeft. En al zeker voor wie beide combineert.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks