Hoe Belgische bedrijven Saudische tanks bewapenen voor de oorlog in Jemen

In de oorlog in Jemen zet Saudi-Arabië tankkanonnen en munitie van Belgische makelij in. Ondanks de humanitaire catastrofe blijft Wallonië de wapens gewoon uitvoeren.

Op 26 maart 2015 verandert het Arabische schiereiland voorgoed. De Jemenitische president Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi is onder druk van de Houthi-rebellen naar Saudi-Arabië gevlucht. Een maand eerder kreeg Saudi-Arabië een nieuwe minister van Defensie: Mohammed bin Salman, de hyperambitieuze prins die in de daaropvolgende jaren de macht in Riyad naar zich toe zal trekken. Met bombarie kondigt Saudi-Arabië Operation Decisive Storm aan: een grootschalige militaire operatie waarmee een coalitie van Arabische landen onder leiding van Saudi-Arabië de orde in Jemen wil herstellen. De coalitielanden starten een ongemeen harde campagne met massale bombardementen. Volgens het eigen Al-Arabiya TV ontplooit Saudi-Arabië daarbij maar liefst 150.000 manschappen.

Enkele maanden voor de Saudische inval in Jemen heeft het Belgische bedrijf CMI Defence nog meer dan 80 geschutstorens aan het Saudische ministerie van Defensie geleverd. Die 90mm-kanonnen worden geplaatst op Canadese LAV-25 Piranha-pantserwagens.

Sinds 21 april 2015 krijgt de Saudische interventie een nieuwe naam: Operation Restoring Hope. Ondanks die bedrieglijk pacifistische naam gaat het vechten gewoon voort. Daarbij begaat de coalitie ernstige mensenrechtenschendingen, zoals bombardementen op civiele doelwitten, waaronder markten, ziekenhuizen en scholen.

Ondanks die oorlogsgruwel blijft Saudi-Arabië een belangrijke klant van ons land. Het Waals Gewest blijft tot op vandaag wapens leveren aan Riyad. Franstalige leiders worstelen met de kwestie. In zijn periode als minister-president benadrukte Paul Magnette (PS) dat Wallonië ‘slechts een kleine verkoper’ is in vergelijking met landen als Duitsland, Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk. Huidig Waals-minister-president Willy Borsus (MR) verklaarde vorig jaar dan weer dat Wallonië ‘geen vergunningen meer verleent aan het Saudische ministerie van Defensie’. Wallonië levert immers alleen aan de Nationale Garde en de Koninklijke Garde. Volgens Borsus bewaken die Gardes respectievelijk ‘de grenzen en strategische plekken’ en de koninklijke familie, en dienen ze dus niet voor militaire operaties buiten Saudi-Arabië.

Het Waals Gewest blijft tot op vandaag wapens leveren aan Riyad.

Maar Borsus vergist zich. Uit het #BelgianArms-onderzoek blijkt dat de Nationale Garde wel degelijk actief is in Jemen. De officiële Snapchat-account van de Saudische Nationale Garde meldt op 2 december 2018 dat volgers de Garde kunnen volgen tijdens hun opmars in Jemen. Op een filmpje zien we een jonge Gardesoldaat die plechtig in de camera kijkt. ‘We zijn nu live op Jemenitisch grondgebied om het oprukken van de Nationale Garde in Jemen te volgen.

Blijf kijken. Deze mannen hebben uw gebeden nodig. We bidden tot God om hen de overwinning te doen behalen.’ In dezelfde video richten twee soldaten samen een tankkanon. Een van de Gardesoldaten bevestigt nogmaals hun aanwezigheid in Jemen. ‘We zijn op Jemenitisch grondgebied. Wij groeten koning Salman en kroonprins Mohamed bin Salman en verzekeren hen dat alles prima verloopt. Ik wil de minister van de Nationale Garde danken voor zijn inspanningen.’

Daarnaast vonden we in Saudische media een bericht over een Gardesoldaat die promotie kreeg wegens zijn dienst in Jemen. Via overheidsgezinde accounts op sociale media wordt de Saudische interventie in Jemen gepromoot. Zo ontdekte het #BelgianArms-team twee video’s waarin de Saudische Nationale Garde posities van de Houthi-rebellen beschiet, die dateren uit 2016 en 2017. Voor die beschietingen gebruikt de Garde zijn LAV-25 Piranha’s, die sinds 2015 uitgerust zijn met geschuttorens van Belgische makelij. Via satellietbeelden slaagde #BelgianArms erin de plaats van de gevechten te situeren in Al Raboah, een stad op de grens tussen Saudi-Arabië en Jemen.

Ook de munitie waarmee de Nationale Garde de Houthi’s bestookt, is van Belgische makelij. De enige munitie waarmee de 90mm-kanonnen van CMI Defence bewapend kunnen worden, is de zogenaamde M678 HE-T. Dat type wordt exclusief geproduceerd door Mecar, een munitiebedrijf net buiten Nijvel.

Bovendien blijken de wapenleveringen aan Saudi-Arabië nog steeds door te gaan. Tussen 2015 en 2017 – het laatste jaar waarvoor Wallonië cijfers ter beschikking stelt – koopt Saudi-Arabië in totaal voor 160 miljoen euro aan Belgische munitie. Er wordt in die periode voor maar liefst 95 miljoen euro aan voertuigonderdelen geleverd.

De vaststellingen van het #BelgianArms-project weerleggen de verklaring van de Waalse regering. Ondanks herhaaldelijke pogingen van zowel Knack, Le Soir als de VRT antwoordde Waals minister-president Willy Borsus (MR) niet op onze vragen.

Kenneth Roth, de directeur van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, reageert verbolgen op de bevindingen van #BelgianArms. ‘De Saudische coalitie gebruikt ’s werelds meest geavanceerde precisiewapens om markten, scholen, ziekenhuizen en woonwijken te bombarderen. Aanval na aanval maken ze burgerslachtoffers. Iedereen die nog wapens levert aan Saudi-Arabië of de Verenigde Arabische Emiraten, is medeplichtig aan de slachtingen die vandaag in Jemen plaatsvinden. Als België zich echt om mensenrechten bekommert, moet het onmiddellijk stoppen met het leveren van wapens aan de Saudische coalitie.’ Roth benadrukt dat ook een ‘kleine’ verkoper als België een verpletterende morele verantwoordelijkheid draagt. ‘Als je met zijn vieren iemand doodschiet, moet je achteraf niet beweren dat je onschuldig bent omdat jouw geweer kleiner is dan dat van de anderen.’

Sinds het begin van de Jemenitische burgeroorlog vielen minstens 6872 dodelijke slachtoffers. De door de oorlog veroorzaakte hongersnood eiste al tienduizenden mensenlevens. Volgens de Verenigde Naties dreigt voor 8,6 miljoen Jemenieten de hongerdood, meer dan 400.000 kinderen zijn zwaar ondervoed. De VN noemen de burgeroorlog in Jemen de grootste humanitaire crisis van het moment.