Factcheck Factcheck: nee, deze advertentie voor de verkoop van huizen aan Israëli's in Zuid-Libanon is niet echt
Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen Libanese burgers die de dood van Hezbollah-leider Nasrallah vieren
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen niet de Iraanse aanval op Israël Online circuleert een video waarin het Iraanse bombardement op Israël van dinsdag 1 oktober te zien zou zijn. Dat klopt niet. Het gaat om een oude video van een ontploffing van een tankstation in de Jemenitische havenstad Aden.
Factcheck Factcheck Factcheck: boottocht voor de kust van Gaza werd niet door Israël, maar door extremistische kolonisten georganiseerd Op sociale media circuleert een video van mensen op een boot. Volgens socialemediagebruikers zou het gaan om boottochten die Israël organiseert voor de kust van de door bombardementen geteisterde Gazastrook. Dat klopt niet helemaal. De beelden werden inderdaad genomen in januari 2024 voor de kust van de Gazastrook maar de boottocht werd niet georganiseerd door Israël. Het initiatief kwam van een extremistische kolonistengroepering die Gaza wil bezetten.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen zonnepark in Nebraska dat verwoest werd door een hagelstorm Op sociale media circuleert een video waarin een zonnepark in de Amerikaanse staat Nebraska te zien zou zijn. De zonnepanelen zouden vernietigd zijn door een hagelstorm. Sommige beelden tonen echter een zonnecentrale in Californië die met spiegels werkt in plaats van zonnepanelen. Het is wel waar dat in juni 2023 een zonnepark in Nebraska door een hagelstorm werd getroffen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze ChatGPT-conversatie vormt geen bewijs voor het bestaan van chemtrails Op sociale media circuleert een screenshot van een conversatie met de AI-chatbot ChatGPT. Volgens verspreiders zou de conversatie bewijs zijn voor het bestaan van chemtrails, de schadelijke witte sporen die vliegtuigen zouden achterlaten. Maar de antwoorden van ChatGPT slaan niet op chemtrails, maar een theoretische techniek om zonlicht terug te kaatsen die nog niet toegepast wordt.
Factcheck Factcheck Factcheck: meer spelen kan ADHD niet voorkomen ‘Om de toenemende gevallen van ADHD te verminderen, moeten we kinderen aanmoedigen om te spelen’, zo lazen we op de website ABC Gezondheid. Volgens experts is er te weinig wetenschappelijke evidentie om dit te onderbouwen. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze grafiek bewijst niet dat de aarde nooit kouder was dan nu Op sociale media circuleert een grafiek uit een artikel van de Amerikaanse krant The Washington Post. Op de grafiek zijn schattingen van de gemiddelde wereldtemperatuur van de laatste 485 miljoen jaar te zien. Volgens socialemediagebruikers zou de grafiek bewijzen dat het nog nooit zo koud was als nu. Dat klopt niet. We bevinden ons momenteel inderdaad in een koude periode, maar volgens de onderzoekers die de data voor de grafiek verzamelden, is het klimaat de laatste eeuwen aan het veranderen in een tempo dat alles in het verleden overtreft.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de werkloosheidscijfers onder president Trump waren niet de slechtste sinds de Grote Depressie Tijdens het debat tussen de Amerikaanse presidentskandidaten Donald Trump en Kamala Harris stelde die laatste dat Trump in januari 2021 zijn ambtstermijn als president had beëindigd ‘met het slechtste werkloosheidscijfer sinds de Grote Depressie’. Dat klopt niet. In april 2020, in volle coronacrisis, bereikte de werkloosheid in de Verenigde Staten inderdaad het hoogste niveau dat sinds de Grote Depressie werd opgetekend, maar in januari 2021, toen Trump het Witte Huis verliet, was de werkloosheidsgraad weer sterk gedaald.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, chitine veroorzaakt bij de mens geen chronische afweerreacties Volgens een bericht op sociale media zou chitine, een stof die in het uitwendige skelet van insecten zit, bij de mens chronische afweerreacties veroorzaken. Specialisten bevestigen dat insecten die stof bevatten, maar benadrukken dat chitine een vezel is, en dat vezels niet schadelijk zijn voor de mens. Wel integendeel: we hebben ze nodig om gezond te blijven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het noodweer in Centraal-Europa is niet veroorzaakt door 'cloud seeding’ Volgens socialemediagebruikers zou het noodweer in Centraal-Europa het gevolg zijn van 'cloud seeding' – het kunstmatig manipuleren van wolken zodat ze regen loslaten. Maar volgens experts wordt 'cloud seeding' enkel toegepast op wolken die normaal geen regen produceren. Bovendien kan het geen noodweer van deze grootteorde creëren.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de afbraak van dammen heeft de watersnood in Centraal-Europa niet veroorzaakt Volgens socialemediagebruikers zou het verwijderen van dammen ervoor gezorgd hebben dat stormweer in Centraal-Europa tot zulke zware overstromingen heeft geleid. Dat klopt niet. Er zijn vooral kleine rivierbarrières of verouderde dammen weggenomen. Experts wijzen in de richting van klimaatverandering voor het vaker voorkomen en intenser worden van dit soort noodweer.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, man die plan had om Trump neer te schieten was niet te zien in reclamevideo voor vermogensbeheerder Online circuleert een video dat een reclamefilmpje van de Amerikaanse vermogensbeheerder Blackrock zou voorstellen. In de video is Ryan Routh te zien, de man die afgelopen weekend een aanslag wilde plegen op de Amerikaanse oud-president Donald Trump. De video is bewerkt. Een beeld van Routh werd toegevoegd aan een bestaande reclamevideo van Blackrock.
Factcheck Factcheck Factcheck: impact van kind krijgen verschilt sterk van verkeersongeval ‘Mijn osteopaat vertelde me dat de fysieke impact van een kind krijgen te vergelijken is met een zwaar verkeersongeval: je hebt tijd nodig om daarvan te herstellen’, zo zei Danira Boukhriss Terkessidis in De Morgen. Die vergelijking is volgens experts niet onderbouwd. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Kamala Harris heeft niet gezegd dat ze X zal verbieden als ze president wordt Online circuleert een videofragment van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris. Daarin lijkt ze te zeggen dat ze van plan is om het socialemediaplatform X te sluiten als ze president wordt. Maar dat klopt niet. Het fragment werd uit zijn context getrokken. In het interview had Harris het over het offline halen van de X-account van Republikeins politicus Donald Trump.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, eieren bevatten veel gezonde voedingsstoffen ‘Als je elke dag een ei eet, heb je geen supplementen meer nodig’, zo lazen we in Amayzine. Eieren bevatten inderdaad heel wat belangrijke voedingsstoffen, maar zijn ook geen ‘wondermiddel’ dat een ongezond voedingspatroon compenseert. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen groep Franse vrouwen die zich verdedigt tegen een bende aanvallers Online circuleert een video van wat een aanval zou zijn van een bende jongeren op een groep Franse vrouwen. Maar dat klopt niet. Het gaat om een video van een Frans stuntteam.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen rij voor uitkering in Antwerpen Online circuleert een video waarin een rij mensen te zien is. Zij zouden aanschuiven om hun werkloosheidsuitkeringen te ontvangen. Dat klopt niet. Het gaat om een rij wachtenden bij de opening van klerenwinkel Merrachi in Antwerpen afgelopen juni.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, crèches worden niet ‘bij meerderheid ingevuld door kinderen met een migratieachtergrond' In een interview met Trends zegt ondernemer Luc De Bruyckere dat de crèches ‘bij meerderheid worden ingevuld door kinderen met een migratieachtergrond'. Dat blijkt niet uit de cijfers, en specialisten bevestigen dat ouders van allochtone origine moeilijk de weg naar de formele kinderopvang vinden.
Factcheck Factcheck Factcheck: brand in Noord-Franse kerk is niet door een migrant maar door een Fransman aangestoken Na de recente brand in een 19e-eeuwse kerk in het Noord-Franse Saint-Omer werd op sociale media gesteld dat die werd aangestoken door een migrant. Dat klopt niet: de dader blijkt een Fransman.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen recente video van een schermutseling met de Britse premier Keir Starmer Online circuleert een videofragment van de Britse premier Keir Starmer, die door een groep omstanders wordt belaagd. Volgens socialemediagebruikers gaat het om recent beeldmateriaal, en toont de video hoe onpopulair de Britse premier nu al is. Maar het beeldmateriaal dateert uit 2022. Starmer was toen nog geen premier.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, apenpokken en gordelroos zijn niet dezelfde ziekte Volgens berichten op sociale media zouden de apenpokken, die onlangs opnieuw zijn uitgebroken in enkele Afrikaanse landen, eigenlijk gordelroos zijn. Dat klopt niet: apenpokken en gordelroos worden veroorzaakt door twee totaal verschillende virussen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zelensky heeft het christendom niet verboden Volgens socialemediagebruikers zou de Oekraïense president Volodymyr Zelensky het christendom in zijn land hebben verboden. Maar dat klopt niet. Oekraïne voerde een wet in die de activiteiten van de Russisch-Orthodoxe kerk en daarmee geaffilieerde organisaties verbiedt vanwege hun vermeende links met het Russische regime.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Braziliaans straatprotest tegen verbod op X Online circuleert een foto van een Braziliaans straatprotest. Volgens socialemediagebruikers zou de foto duizenden Brazilianen tonen die protesteren tegen het recente verbod op socialemediasite X. Dat klopt niet. De foto toont een steunbetoging voor voormalig Braziliaans president Jair Bolsonaro in februari 2024.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit is niet de recente vliegtuigcrash in Brazilië, maar wel een animatievideo Een video van een vliegtuig dat neerstort in een woonwijk is miljoenen keren bekeken op sociale media. Het filmpje zou, volgens de bijschriften, de dodelijke vliegramp tonen die op 9 augustus 2024 plaatsvond in de buurt van de Braziliaanse stad São Paulo. Dat klopt niet: het gaat om een met de computer gegenereerd filmpje uit een videogame en heeft niets met het ongeval in Brazilië te maken.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont niet de dader van de mesaanval in Solingen Online circuleert een foto van een man die de dader zou zijn van de mesaanval in de Duitse stad Solingen. Dat klopt niet. De man op de foto is niet de dader, maar een van zijn huisgenoten die ook gearresteerd werd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, virale afbeelding toont geen ‘acht artsen die omkwamen bij Braziliaanse vliegtuigcrash' Na een vliegtuigcrash in Brazilië gaat in kringen van vaccincritici een afbeelding rond die acht slachtoffers zou tonen. Geclaimd wordt dat het om kankeronderzoekers zou gaan, en dat zij een verband zouden onthullen tussen mRNA-vaccins en zogenaamde turbokankers. Dat klopt niet: de foto die circuleert toont studenten en professoren van een Braziliaanse universiteit die het leven verloren bij de crash. Slechts een van hen was oncoloog, en er is geen enkel bewijs dat zij onderzoek deed naar mRNA-vaccins.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze speech van Kamala Harris is echt, maar fragment is uit context getrokken Online circuleert een videofragment van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris dat voor veel socialemediagebruikers een bewijs vormt voor de machtshonger van Harris. Maar het fragment is uit de context getrokken. In het volledige fragment is te horen hoe Harris in feite kritiek leverde op voormalig Amerikaans president Donald Trump, die volgens Harris niet begrijpt hoe macht werkt.
Factcheck Factcheck Factcheck: lage-emissiezone is volgens experts wél cruciaal voor luchtkwaliteit ‘Studies tonen aan dat de luchtkwaliteit in Gent niet proportioneel is verbeterd door de LEZ in te voeren’, zo beweerde Anneleen Van Bossuyt (N-VA) in ‘t Pallieterke. Volgens experts zijn lage-emissiezones wel degelijk nodig om de luchtkwaliteit te verbeteren. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen Palestijnen maar slachtoffers van een overstroming in Jemen Op sociale media circuleert een beeld van de lichamen van een vrouw en haar kind omgeven door modder. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het om een Palestijns slachtoffer gaan van de oorlog in Gaza. Dat klopt niet. De vrouw en haar kind stierven tijdens de recente overstromingen in het noorden van Jemen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF wil geen ‘tijdperk van schokkende gebeurtenissen’ ontketenen De alternatieve nieuwssite Frontnieuws kopt dat het World Economic Forum (WEF) een tijdperk van schokkende gebeurtenissen zou willen ontketenen. Dat klopt niet. Het verhaal gaat terug op een gastbijdrage op de website van het WEF, die slechts waarschuwt voor mogelijke schokkende gebeurtenissen het komende decennium.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Jane Goodall pleitte niet voor grote globale reductie van menselijke bevolking Online circuleert een video van primatologe en biologe Jane Goodall die zou pleiten voor een algemene vermindering van de wereldbevolking. Dat klopt niet, de uitspraken van Goodall zijn uit hun context gehaald. In het gesprek gaat Goodall in op de gevolgen van de huidige wereldbevolking. Over een bevolkingsvermindering spreekt ze niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de man die Spaanse jongen van elf doodstak is geen migrant Op 18 augustus werd in een Spaans dorp in de provincie Toledo een jongen van elf doodgestoken. Op sociale media wordt gezegd dat de dader een migrant is, maar dat klopt niet. Het is ondertussen officieel bevestigd dat het gaat om een 20-jarige Spanjaard.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, The Simpsons voorspelden de uitbraak van de apenpokken niet Online circuleren afbeeldingen die uit de televisieserie The Simpsons lijken te komen. Op de afbeeldingen heeft Homer Simpson huiduitslag en zit hij naast een aap in de zetel. Volgens socialemediagebruikers zou de serie daarmee de uitbraak van apenpokken hebben voorspeld. De afbeeldingen zijn echt, maar ze komen uit twee verschillende The Simpsons-episodes. Van apenpokken is daarin geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de beste marathonlopers volgen geen carnivoor dieet Volgens socialemediagebruikers zouden de beste marathonlopers ter wereld een carnivoor dieet volgen. Dat is een dieet dat uitsluitend uit vlees, vis en zuivel bestaat. Dat klopt niet. Veel van de beste marathonlopers eten simpele maaltijden met soms vlees, maar vooral veel koolhydraatrijk voedsel.
Factcheck Factcheck Factcheck: meer dan 97 procent van de klimaatwetenschappers gelooft dat de mens verantwoordelijk is voor de klimaatverandering Op sociale media trekken mensen de veel aangehaalde stelling '97 procent van de wetenschappers gelooft dat klimaatverandering de schuld is van de mens' in vraag. Toen voormalig Amerikaans president Obama de stelling tweette in 2013 was het moeilijk hard te maken dat 97 procent van álle wetenschappers dit geloofde. Maar onderzoek naar recentere klimaatstudies schat de consensus hoger in dan 97 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: sport is minstens zo effectief tegen depressie als therapie of medicatie ‘Uit onderzoek blijkt dat sporten 1,5 keer zo effectief is tegen een depressie in vergelijking met de standaard behandelmethode van therapie en medicijnen’, zo lazen we in Margriet. Uit onderzoek blijkt dat sport minstens even effectief is. Of het 1,5 keer effectiever is, kunnen experts niet bevestigen. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de meeste natuurbranden zijn aangestoken, maar dat is geen tegenbewijs voor de invloed van klimaatverandering Verschillende socialemediagebruikers trekken de link tussen natuurbranden en klimaatverandering in twijfel. Volgens hen worden de meeste natuurbranden door de mens aangestoken en kan het klimaat er dus geen effect op hebben. Dat klopt slechts gedeeltelijk. In de EU heeft 96 procent van de natuurbranden een menselijke oorsprong, maar brandgevaarlijke situaties en dus het risico op natuurbranden nemen zowel in Europa als daarbuiten toe.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Hamas heeft zijn sterftecijfers niet moeten aanpassen nadat een school in Gaza werd gebombardeerd Op sociale media circuleert een schermafbeelding van een artikel van Bloomberg. Volgens het artikel zou Hamas het dodental van een school in Gaza-Stad die werd gebombardeerd door Israël achteraf hebben moeten bijstellen van 100 naar 40. Dat klopt niet. Bloomberg paste zijn artikel later aan en gaf toe dat het om een verouderd cijfer ging, in plaats van een aanpassing. Recente artikels spreken van 92 doden, van wie 11 kinderen.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Antwerpen telt meer dan twee keer zoveel asielzoekers en vluchtelingen als Gent Volgens Vlaams Parlementslid Filip Dewinter (Vlaams Belang) telt Antwerpen meer dan twee keer zoveel asielzoekers en vluchtelingen als Gent. Die stelling klopt. Gent telt volgens de meest recente cijfers 5824 asielzoekers en vluchtelingen, terwijl het er in Antwerpen meer dan 24.000 zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: mogelijk verband tussen avondtypes en hoger IQ ‘Avondmensen hebben een hoger IQ’, zo lazen we in Amayzine. Uit verschillende studies blijkt inderdaad een verband tussen avondtypes en een hoger IQ, ander onderzoek spreekt dit tegen. De experts die we spraken, zijn verdeeld. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Chicago River kleurt niet rood om abortus te vieren Online circuleert een foto van de Chicago River, de rivier die door de Amerikaanse stad Chicago loopt, die rood kleurt. Volgens socialemediagebruikers werd de rivier rood gekleurd naar aanleiding van de Democratische Conventie die er momenteel plaatsvindt. De rivier zou rood gekleurd zijn om abortusrechten te vieren. Maar dat klopt niet. De foto werd getrukeerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen niet het leger van Iran maar een militaire parade in Libië Op sociale media circuleren beelden van een groot aantal militaire voertuigen. Volgens socialemediagebruikers zou het gaan om het Iraanse leger dat zich klaarmaakt om Israël aan te vallen. Dat klopt niet. De beelden werden gemaakt tijdens een militaire parade op een vliegveld in de buurt van de Libische stad Benghazi.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de zon schijnt in de zomer meer aan zee dan in het binnenland ‘In de zomer schijnt de zon aan de kust anderhalf tot twee uur per dag langer dan in Ukkel’, zegt de directeur van de toeristische dienst Westtoer in het weekblad Trends. Voor de maanden juli en augustus in Zeebrugge blijkt dat te kloppen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen mobilisatie van het Turkse leger Online circuleert een video waarin een vloot van schepen en helikopters te zien is. Volgens socialemediagebruikers zou de video de mobilisatie van het Turkse leger tonen. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van een militaire oefening die het Turkse leger in mei hield.
Factcheck Factcheck Factcheck: virale vacature voor verpleegkundige die Arabisch spreekt is elf jaar oud Op Facebook wordt een jobadvertentie gedeeld waarin, voor een Aalsters ziekenhuis, een verpleegkundige wordt gezocht die Arabisch kent. Socialemediagebruikers reageren misnoegd. De vacature blijkt authentiek maar werd al in 2013 gepubliceerd. Ze kaderde in een specifiek project waaraan het bewuste ziekenhuis wilde deelnemen.
Factcheck Factcheck Factcheck: controversiële uitspraak Kamala Harris is verspreking Op sociale media circuleert een videofragment van de Amerikaanse presidentskandidaat Kamala Harris, waarin ze lijkt te pleiten voor bevolkingsvermindering. Dat was niet de bedoeling: op het moment dat ze het over ‘population’ (bevolking) heeft, had ze ‘pollution’ (vervuiling) willen zeggen. Het gaat dus om een verspreking.
